IT-sənayesi

2.1 İnformasiya əsri

Təbriklər! Siz informasiya əsrində yaşayırsınız. Bu hamıya aydındır və göz qabağındadır. Amma bu nə deməkdir? Bu fakt hansı imkanlar və perspektivlər vəd edir? Gəlin bir az keçmişə nəzər salaq.

20-ci əsr sənaye əsri idi. Bütün ölkələrdə minlərlə zavod və fabrik qurulurdu, elektrik stansiyaları və AES-lər tikilirdi, insan ilk dəfə kosmosa uçdu, Marsa ilk mars roverlər göndərildi...

Ən iri şirkətlər istehsal və elektronika ilə məşğul idi. Yaponiya 80-ci illərdə az qala ABŞ-ı ÜDM-də qabaqlayırdı və dünyanın ən böyük iqtisadiyyatı olmurdu. Yapon avtomobilləri, elektronika, gəmilər, telefonlar və hətta oyun konsolları(!) dünyada ən yaxşı hesab olunurdu.

Ən böyük sərvətlər və şirkətlər istehsal sahəsində yaradılırdı. General Motors, Toyota, Volkswagen: əgər sən "sənaye"də işləyirdinsə, onda sənin gözəl karyeran və mükəmməl perspektivlərin var idi.

Neft sektoru da milyardlar qazanırdı. Amma, birincisi, nefti təkcə çıxarmaq yox, həm də emal etmək lazımdır, qazı — mayeləşdirmək və LNG-terminal qurmaq. İkincisi isə, neftə tələbat — istehsalın sürətli inkişafının və xüsusən də — avtomobil sənayesinin nəticəsidir.

Kosmos, raketlər və texnoloji singulyarlıq çox yaxın idi. Elə bil ki, bir az qalmışdı və uçan avtomobillər ortaya çıxacaqdı, insan Marsa enəcəkdi və ən yavaş təyyarə səsdən sürətli olacaqdı. Amma bunların heç biri baş vermədi. Nə isə düz getmədi.

Yaponiya bir nömrəli iqtisadiyyat olmadı. Heç kim Marsa enmədi, halbuki Aya enmədən artıq 50(!) il keçib. Kommersiya təyyarələri getdikcə daha yavaş uçur. Uçan avtomobillər də görünmür. Nə baş verdi?

2.2 Məlumat İnqilabı

20-ci əsrin 80-ci illərində fərdi kompüterlərin inqilabı baş verdi, 90-cı illərdə isə internet (web) ortaya çıxdı və dünya sonsuza qədər dəyişdi.

Əvvəlcə internetə "giklər" keçdi, sonra gənclər, indi isə hətta 80 yaşlı nənə yayın su kəsilməsi cədvəlini onlayn izləyir 🤦‍♂️.

İndi internetdə sadəcə hər şey yox, ümumiyyətlə hər şey baş verir! İnsanlar orada oxuyur, işləyir, dincəlir, tanış olur. Məsələn, ABŞ-da evli cütlərin 60%-i internetdə tanış olub.

Əgər kimisə tapmaq istəyirsinizsə — internetə gedin, iş tapmaq istəyirsinizsə — internetə gedin, oxumaq istəyirsinizsə — internetə gedin. Ölmək hələ də offline mümkündür, amma brauzer tarixçənizi silməyi unutmayın! :)

Time jurnalında 10 il əvvəl belə yazmışdılar: «Əgər internetdə yoxsunuzsa, deməli siz mövcud deyilsiniz». Və bu 10 il əvvəl idi, hələ pandemiyadan əvvəl! (bilmirəm, bu mətn nə vaxt oxunur, bəlkə də Birinci Pandemiyadan əvvəl yazmaq daha düzgün olardı?! 😅 )

2020–21-ci illər ərzində bir çox mədəniyyət nümunələri dəyişdi: əvvəlcə əməkdaşlar onlayn işləməyə başladılar, sonra rəhbərlik, daha sonra isə top-menecerlər qoşuldular. Və bu bir çoxlarına çox xoş gəldi.

Beləliklə, yaxın illərdə iş sahəsində onlayn-inqilabı görəcəyik, burda Gürcüstandan olan biri Amerika şirkəti üçün Fici adalarında oturaraq işləyəcək. Ola bilsin, bu siz olacaqsınız :)

2.3 XXI əsrdə İT şirkətlər

10 il əvvəl dünyada 5 ən böyük İT şirkət var idi: Microsoft, Google, Facebook, Apple və Amazon. Bu gün isə söhbət sadəcə 5 ən böyük dünya şirkətindən gedir. İT şirkətləri ən böyük və ən dəyərli şirkətlərdir. Çünki onların milyonlarla yox, milyardlarla müştərisi var!

Bu şirkətlərin məhsullarından milyardlarla insan istifadə edir. Əgər milyard müştəri hərəsi ayda $10 gətirirsə, bu çox böyük bir məbləğ edir. Bax buna görə də İT şirkətləri təkcə baha yox, həddindən artıq baha dəyərindədir.

Onlar milyard yox, trilyon dollarla ölçülür.

Gəlin elə bir şirkət təsəvvür edək ki, onun dəyəri bir milyard dollardır. Çoxdur? Bəli. Əgər şirkət 10 milyard dollar edirsə necə? Artıq çox çoxdur. 100 milyard? Möhtəşəm bir məbləğ.

Bu məqalə yazıldığı vaxt Microsoft-un dəyəri 3 trilyon dollar idi. Bu 3 min milyard dollar edir.

• Microsoft — 3 343 milyard
• Apple — 3 182 milyard
• Nvidia — 3 113 milyard
• Google — 2 183 milyard
• Amazon — 1 919 milyard

Amazon öz ən aşağı 5-ci yerində cəmi 1919 milyard dollar edir. Hələ də İT-yə getmək istəmirsiniz?

Yeri gəlmişkən, bir çox İT şirkətləri maaşdan əlavə işçilərinə aksiyalar da verir. Məsələn, Amazon Senior Software Engineer-ə ildə $200 min maaş ödəyə bilər. Və əlavə olaraq $100 min aksiyalarla. 3 ildən sonra bu aksiyalar artıq $300k dəyərində olur və nəticədə, Amazon-da işləyən bir proqramçı kimi, ildə $500 min qazana bilərsiniz. Hələ də proqramçı olmaq istəmirsiniz?

İnternet şirkətləri çox tez böyüyür, çünki yeni şöbələr açmağa ehtiyac yoxdur — hər şey internetdə baş verir. Uber-in bir dənə də avtomobili yoxdur, amma dəyəri $104 milyard edir. AirBnB mənzilləri yoxdur, amma dəyəri $105 milyard. Booking otellərə sahib deyil, amma dəyəri $133 milyard. Dostlar, İT-yə gedin: əla atmosfer, gözəl perspektivlər…