Lambda-ifadələrin sintaksisi ( =>)

1. Giriş

Bəlkə bilmirsiniz, amma müsahibələrdə tez-tez verilən sevimli suallardan biri — “Lambda-ifadələr haqqında nə bilirsiniz?”. Niyə soruşurlar? Çünki bu, C#-də çox rahat və "trend" bir şeydir, kodu daha qısa və ifadəli yazmağa kömək edir. Əgər anonymous metodlar əllə məktub yazmağa bənzəyirsə, onda lambda-ifadələr mesajı messencerlə göndərməyə bənzəyir: sürətli, kompakt və bəzən hətta emoji ilə (demək olar).

Lambda-ifadələr C#-ə 3.0 versiyası ilə gəldi və o vaxtdan bəri hər yerdə istifadə olunur: LINQ, event handler-lərdə, thread-lərdə, collections və hətta .NET üzərindəki AI kitabxanalarında.

Lambda-ifadə — kod daxilində, "yerində", isimsiz bir metod elan etməyin yolu, super-qısa və aydın. Əsas sintaksis həmişə belə görünür:

(parametrlər) => ifadə_və_yaxud_block_kod

Bu "ox" => lambda-operator və ya "arrow" adlanır.

Kiçik analogiya

Resept yazmağınızı xatırlayın: “Almanı götür, doğra, kasaya qoy”.
C#-də bu belə olardı:

(alma) => dohra(alma)

2. Anonymous metodu lambdaya çevirmək

Tutaq ki, bizim delegatımız var:

delegate int SquareDelegate(int x);

Anonymous metod belə görünərdi:

SquareDelegate sq = delegate(int x) {
    return x * x;
};

İndi eyni şeyi lambda-ifadə ilə göstərək:

SquareDelegate sq = (int x) => { return x * x; };

Amma C# tipləri çıxara bilir, ona görə daha qısaldılmış yazmaq olar:

SquareDelegate sq = x => x * x;

Möhtəşəm kompaktlıq!

"Adi" metod və anonymous funksiyaya müqayisə

3. Lambda-ifadənin sintaksisi: variasiyalar

Parametrlər

Parametrsiz:

Action hello = () => Console.WriteLine("Salam, dünya!");

Bir parametr (mötərizəni yazmaya bilərsiniz):

Func<int, int> inc = x => x + 1;

Bir neçə parametr (mötərizələr lazımdır):

Func<int, int, int> sum = (a, b) => a + b;

Lambda-nın gövdəsi

Bir ifadə — mötərizələr və return olmadan:

x => x * x

Code block — süslü mötərizələr, return tələb oluna bilər:

(x, y) =>
{
    int z = x + y;
    return z * z;
}

Parametr tipləri

Çox vaxt tipi göstərməyə ehtiyac yoxdur — compiler özü çıxarır. Amma göstərmək istəsəniz, olar:

(x, y) => x + y      // Compiler tipləri özü çıxarır.
(int x, int y) => x + y  // Açıqca yaza bilərsiniz.

4. Nüanslar və daha real nümunələr

Collections ilə istifadə

Bizim tədris mini-app-ı xatırlayın (məsələn, istifadəçilər siyahısı)? Tutaq ki, rəqəmlər massivimiz var:

int[] numbers = { 1, 2, 3, 4, 5 };

Yalnız cüt ədədləri seçmək lazımdır:

var evenNumbers = numbers.Where(n => n % 2 == 0);

Burada Where LINQ extension method-dur, şərt isə bizim lambda-filter-imizdir.

Metodun parametrinə ötürmə

Tutaq ki, delegat-tipli metodumuz var:

public delegate bool Filter(int number);

public static int[] FilterNumbers(int[] data, Filter predicate)
{
    var result = new List<int>();
    foreach (var n in data)
        if (predicate(n))
            result.Add(n);
    return result.ToArray();
}

İndi lambda-ifadəni ötürürük:

int[] evens = FilterNumbers(numbers, n => n % 2 == 0);

Hadisə handler-i kimi lambda

button.Click += (sender, args) => Console.WriteLine("Düymə basıldı!");

5. Lambda-ifadələr və standart generic delegatlar

Lambda-ları Func<>, Action<> və Predicate<> olmadan təsəvvür etmək çətindir. Bunlar xüsusi delegat tipləridir:

• Action — heç nə qaytarmır.
• Func — dəyər qaytarır.
• Predicate — bool qaytarır, adətən filter üçün istifadə olunur.

Action nümunəsi:

Action<string> log = message => Console.WriteLine(message);

log("Bu mesaj lambda vasitəsilədir!");

Func nümunəsi:

Func<int, int, int> multiply = (a, b) => a * b;
int product = multiply(3, 5); // 15

Predicate nümunəsi:

Predicate<int> isNegative = n => n < 0;

bool test = isNegative(-7); // true

6. Bir neçə ifadəli lambda-lar: nə vaxt block lazımdır

Əgər lambda bir neçə əməliyyat yerinə yetirməlidirsə, süslü mötərizələrdən və açıq return-dan istifadə edin:

Func<int, int, string> describeSum = (a, b) =>
{
    int sum = a + b;
    return $"Cəm: {sum}";
};

return olmadan compiler narahat olacaq (amma çox vaxt niyə deməyəcək — sadəcə "bütün yollar dəyər qaytarmır" yazacaq).

7. void qaytarışı: Action

Lambda heç nə qaytarmırsa, Action-dan istifadə edin:

Action greet = () => Console.WriteLine("Gülün — kod kompilyasiya olunur!");

Lambda istənilən sayda ifadə ehtiva edə bilər:

Action<int> printSquare = x =>
{
    int sq = x * x;
    Console.WriteLine($"Ədədin {x} kvadratı {sq}-dır");
};

8. Məhdudiyyətlər və tipik səhvlər

Bəzən lambda-nı çox sərbəst yazmaq istəyərlər, amma compiler hər zaman razı olmaya bilər.

Xaricdə tutulmuş (captured) dəyişən ilə eyni adda yeni dəyişən elan etmək olmaz.

Tipə diqqət edin: əgər delegatın imzası ilə lambda uyğun gəlməzsə — səhv alınacaq.

Əgər delegat dəyər qaytarmalıdırsa, qaytarış mütləqdir.

Mürəkkəb lambda-larda süslü mötərizələri unutmayın. Bir ifadədirsə — mötərizə və return yoxdur. Bir neçə əməliyyatdırsa — mötərizə və return tələb olunur.