1.1 Daxili tiplər
Python proqramlaşdırmada bir çox məsələləri həll etməyə imkan verən müxtəlif daxili məlumat tipləri təklif edir. Onlardan bəzilərini artıq öyrənmişik, indi isə onları bir az daha ətraflı nəzərdən keçirək. Budur əsas daxili məlumat tiplərinin qısa təsviri:
-
int
— kəsr hissəsi olmayan tam ədədlər. -
float
— üzən nöqtəli ədədlər (real ədədlər). -
complex
— kompleks ədədlər (real və imaginer hissələrdən ibarətdir). -
str
— simvollar ardıcıllığını təmsil edən sətirlər. -
bool
— məntiqi məlumat tipi,True
və yaFalse
dəyərlərini qəbul edir. -
None
— dəyərin olmamasını təmsil edən xüsusi tip. -
bytes
— dəyişməz baytlar ardıcıllığı. -
bytearray
— dəyişən baytlar ardıcıllığı. -
memoryview
— binar formada olan məlumatlarla onları kopyalamadan işləməyə imkan verən obyekt.
Aşağıdakı cədvəldə bu məlumat tipləri və onların xarakterik xüsusiyyətləri təqdim olunmuşdur:
Məlumat tipi | Təsviri | İstifadə nümunəsi |
---|---|---|
int |
Tam ədədlər | x = 10 |
float |
Üzən nöqtəli ədədlər | y = 3.14 |
complex |
Kompleks ədədlər | z = 1 + 2j |
str |
Sətirlər | s = "Salam, dünya!" |
bool |
Boolean tipi | is_valid = True |
None |
Dəyərin olmaması | result = None |
bytes |
Dəyişməz baytlar ardıcıllığı | b = bytes([50, 100, 76]) |
bytearray |
Dəyişən baytlar ardıcıllığı | ba = bytearray([50, 100]) |
memoryview |
Məlumatların yaddaşda təqdimatı | mv = memoryview(b'abc') |
Bu məlumat tiplərindən istifadə fərqli məntiqi tətbiq etməyə imkan verir, sadə arifmetik əməliyyatlardan və mətnlə işləməkdən tutmuş mürəkkəb ikilik məlumatların emalına və yaddaş idarəçiliyinə qədər.
1.2 Kolleksiyalar
Python-da məlumatları saxlamaqla yanaşı, bütöv obyekt qruplarını da saxlamaq mümkündür. Belə tiplərə kolleksiyalar
deyilir. Kolleksiyalar fərqli məlumat strukturlarıdır, hansı ki element qruplarını saxlamaq, idarə etmək və işləmək üçün istifadə olunur. Aşağıda Python-da əsas kolleksiya tipləri verilmişdir:
-
list (siyahı)
— dəyişdirilə bilən, sıralanmış elementlər toplusu. -
tuple (kortec)
— dəyişdirilməz, sıralanmış elementlər ardıcıllığı. -
range (interval)
— adətən döngülərdə istifadə olunan, rəqəmlər ardıcıllığı. -
set (cəm)
— unikal elementlərdən ibarət sıralanmayan kolleksiya. -
dict (lükət)
— unikal açarlarla açar-dəyər cütü kolleksiyası. -
frozenset (donmuş cəm)
—set
-in dəyişdirilməz variantı.
Aşağıdaki cədvəldə bu kolleksiyalar və onların xüsusiyyətləri təqdim olunub:
Kolleksiya tipi | Təsvir | Nümunə |
---|---|---|
list |
Dəyişdirilə bilən, elementlər təkrarlana bilər | my_list = [1, 2, 3] |
tuple |
Dəyişdirilməz, elementlər təkrarlana bilər | my_tuple = (1, 2, 3) |
range |
Dəyişdirilməz rəqəm ardıcıllığı | my_range = range(1, 10) |
set |
Sıralanmayan, unikal elementlər toplusu | my_set = {1, 2, 3} |
dict |
Açar-dəyər cütləri, açarlar unikal | my_dict = {'a': 1, 'b': 2} |
frozenset |
Dəyişdirilməz, unikal elementlər toplusu | my_frozenset = frozenset([1, 2, 3]) |
Bu kolleksiyaların hər biri müxtəlif xüsusiyyətlərə və metodlara malikdir. Bu da onları sadə məlumat saxlama əməliyyatlarından tutmuş daha mürəkkəb məlumat emalı və idarəetmə tapşırıqları üçün uyğun edir. Daha ətraflı olaraq onları növbəti dərslərdə araşdıracağıq.
1.3 Siniflər və obyektlər
Daxili tiplər əladır, amma bir vaxt gəlir ki, bu da kifayət etmir. Bu halda Python-da öz tiplərinizi elan etmək imkanı var — siniflər.
Python-da siniflər əlaqəli funksiyaları və məlumatları bir yerdə saxlamaq üçün bir yol təqdim edir. Bundan əlavə, onlar real və ya abstrakt obyektləri müəyyən davranış və xüsusiyyətlərlə modelləşdirməyə imkan verir.
Məsələn, "Smartfon" sinifini təsvir etməli olduğunuzu təsəvvür edin. Bu sinif model, istehsalçı, yaddaş həcmi və əməliyyat sistemi haqqında məlumatları ehtiva edə bilər. Ayrıca, smartfonun funksiyalarını təsvir edən funksiyalar (metodlar) ola bilər, məsələn, açıb-söndürmək, tətbiq quraşdırmaq və s.
Sinif class
açar sözü ilə yaradılır. Bu operator yeni obyekt növü yaradır və yeni sinfin başqa bir sinifdən atribut və metodları miras almasına imkan verir.
Əvvəlcə mövcud siniflərdən istifadə etməyi və onların obyektlərini yaratmağı öyrənəcəyik, sonra isə öz siniflərimizi yaradacağıq.
Faydalı olan bir şey də budur ki, siniflərin öz daxili funksiyaları var (onlara sinif metodları da deyilir), və bu funksiyalar aşağıdakı şəkildə çağırılır:
obyekt.funksiya(parametrlər)
Xatırlayırsınız, biz format()
funksiyasını bir sətrə çağırmışdıq? Elə bu da həmin hallardan biridir. Funksiyalar, siniflər və obyektlər haqqında daha geniş növbəti mühazirələrdə danışacağıq.
GO TO FULL VERSION