List Kolleksiyası

1.1 Elementlərin Siyahısı

Python dilində bir neçə daxili data tipi var ki, obyekt qruplarını saxlamağa imkan yaradır. Bunlar list — siyahı, tuple — kortec, set — çoxluq, dictionary — lüğətdir. Bu gün onların arasında ən sadə və ən çox istifadə olunan tip olan siyahıya nəzər salacağıq.

Siyahı (List) elementlərin siyahısını saxlamağa imkan verir. Hər bir elementin özünə məxsus sıra nömrəsi var. Buna görə də siyahımız sıralı — ordered adlanır. Növbəti bölmələrdə əmin olacağıq ki, Python dilində bütün kolleksiyalar belə deyil.

Həmçinin siyahımızı dəyişmək mümkündür — yeni elementlər əlavə etmək, köhnələri silmək, elementlərin sırasını dəyişmək və s. Bu əməliyyatlar siyahımızın ikinci xüsusiyyətini müəyyən edir — dəyişdirilə bilən (changeable). Bu xüsusiyyət də bütün kolleksiyalar üçün keçərli deyil.

Siyahımızın üçüncü vacib xüsusiyyəti — bir elementin bir neçə dəfə saxlanmasına icazə verir — allow duplicates — təkrarlara icazə. Aşağıda bu xüsusiyyətləri ətraflı şəkildə müzakirə edəcəyik.

1.2 Siyahı yaratmaq

Siyahı bir neçə üsulla yaratmaq olar.

Düz mötərizələrdən istifadə

Python-da siyahılar düz mötərizələr [] vasitəsilə yaradılır, onların daxilində elementlər vergüllə ayrılır. Məsələn:

my_list = [1, 2, 3, 'alma', 'banan']
        

Siyahının elementləri müxtəlif tiplərdə ola bilər, məsələn, ədədlər, sətirlər və hətta digər siyahılar. Bu siyahıları olduqca universal edir.

Boş siyahı yaratmaq üçün sadəcə boş düz mötərizələrdən istifadə etmək olar:

empty_list = []
        

Boş siyahı faydalı ola bilər, əgər proqramın icrası zamanı elementləri dinamik əlavə etmək üçün struktur yaratmağınız lazım gəlsə. Məsələn, siz boş siyahı ilə başlaya və elementləri şərtlərə, istifadəçi daxilolmalarına və ya hesablama nəticələrinə əsasən ora əlavə edə bilərsiniz.

list() funksiyasından istifadə

list() funksiyası ötürülən elementi siyahıya çevirir.

my_list = list('salam')
        

Bu, bir elementdən ibarət siyahı olacaq.

Əgər sizə bir neçə element siyahıya çevirmək lazımdırsa, onları list funksiyasına cüt parantezlər (tuple) formasında ötürməlisiniz. Bunun üçün elementləri ilkin olaraq dairəvi mötərizələrə daxil etməlisiniz. Məsələn:

my_list = list((1, 2, 3, 'alma', 'banan'))
        

Həmçinin list() funksiyası vasitəsilə, heç bir arqument ötürmədən, boş siyahı yaratmaq olar:

empty_list = list()
        

1.3 Metodların siyahısı

Python-da olan list-lər bir çox metoda malikdir ki, bunlar verilənlər kolleksiyalarını effektiv idarə etməyə imkan verir. class list-in ən çox istifadə olunan metodlarından bəziləri:

Aşağıda bu metodların işləmə nüanslarını və üstəlik bir az daha çoxunu nəzərdən keçirəcəyik.