Komandalar və ilk proqram

1. Komandalar

Proqram — bu komandalar yığınıdır (siyahısı). Əvvəlcə birinci komanda, sonra ikinci, üçüncü və s. icra olunur. Bütün komandalar icra olunandan sonra, proqram bitir.

Hansı komandaların siyahıya daxil ola biləcəyi onları kimin icra etməsindən asılıdır: icraçı hansı komandaları bilir (və başa düşür). İt 🐕 üçün «Otur», «Səs», pişik 🐈 üçün — «Çıx», insan üçün — «Dayan! Atəş açacam!», robot üçün 🔧 isə — «İşlə! İşlə, roboana lənətə gəlsin»

Python dilində yazılmış proqramları py.exe (Python Interpreter — Python dilinin interpretatoru) icra edir. Python Interpreter — bu xüsusi proqramdır, hansı ki, Python dilində yazılmış proqramları icra etməyi bacarır.

Onun komandalarının siyahısı kifayət qədər genişdir. Məsələn, bu komanda ilə ekrana «Robot — insanın dostudur» yazısını çıxarmaq olar:

print("Robot — insanın dostudur")

Ancaq biz dərhal komandalarla başlamayacağıq, bir neçə sadə prinsiplərlə başlayacağıq. Bir neçə prinsipin bilməsi bir çox faktın bilməsini əvəz edir.

2. Python dilinin əsas prinsipləri

Birinci prinsip: Python proqramlaşdırma dilində hər bir əmri yazmaq üçün yeni bir sətirdən başlanılır.

Tutaq ki, 3 dəfə ekrana «Robot insanın dostudur» yazısını çıxarmaq istəyirik. Proqram kodu belə görünəcək:

print("Robot insanın dostudur")
print("Robot insanın dostudur")
print("Robot insanın dostudur")

İkinci prinsip: Əmrə soldan verilən boşluqların sayı çox önəmlidir.

Bu Python dilinin özünəməxsus xüsusiyyətidir. Bir-birinin ardınca olan əmrlərin qarşısında eyni sayda boşluqlar (spaces) olmalıdır. Aşağıdakı kod işləməyəcək:

print("Robot insanın dostudur")
   print("Robot insanın dostudur")
print("Robot insanın dostudur")

Üçüncü prinsip: Əmrlər solda verilən boşluqlarla qruplaşdırılır.

Soldan eyni sayda boşluq ilə yazılan bir neçə əmrlə eyni bloka aid olduğu düşünülür. Misal:

for name in ["Maşa","Katya","Anya"]:
     print("Robot insanın dostudur")
     print(f"{name} robotun dostudur")

Kod blokları haqqında daha ətraflı növbəti mühazirələrdə öyrənəcəksiniz.

3. İlk proqram

Nəhayət ilk proqramınızı yazmaq vaxtı gəldi. Belə yaxşı işi sonraya saxlamaq niyə ki?

Adətən ilk proqram olaraq ekrana Hello, World! kimi sadə bir mətn çıxarmaq qəbul olunub. Amma məncə, bu çox adidir. İlk proqram bütün ömür boyu yadda qalmalıdır. Hansısa parlaq, təkəbbürlü və yadda qalan ifadə fikirləşin.

Əgər öz variantlarınız yoxdursa, sizə bir neçə təklif edə bilərəm:

• «Bu qaçınılmazdır. Bu sənin talehindir.»
• «Edəcəyin işi et, Lord Vader. Tərəddüdsüz, heç kəsə rəhm etmə.»
• «Qaranlıq Güc tərəfi, bəziləri tərəfindən qeyri-təbii hesab edilən bir çox bacarıqların yolunu açır.»

Amma ilk proqramı yazmağa başlamazdan əvvəl, onu harada yazacağınızı sizə danışacam.