Disklərin formatlaşdırılması, montaj edilməsi, ehtiyat nüsxə yaradılması rsync ilə

1. Addım 1: Yeni diskin formatlanması

Fayl sistemləri üzrə səyahətimizin praktik hissəsinə xoş gəldiniz! Bu gün əvvəlki dərslərdə öyrəndiyimiz formatlama, montaj və ehtiyat surətləri birləşdiririk. Həm də, əgər heç vaxt təsadüfən müdirinizin sənədləri olan fleşkarti formatlamısınızsa, bunun necə düzəldəcəyini dəqiq biləcəksiniz. Yaxud ən azından başqa bir peşəyə keçmək üçün hazır olacaqsınız.

Ssenari

Təsəvvür edin ki, kompüterinizə yeni bir disk əlavə etdiniz, amma o hələ boşdur və sizin sisteminizdə iş üçün hazırlanmayıb. Gəlin onun formatlanması ilə məşğul olaq.

Əməliyyat ardıcıllığı:

1.1 Qoşulmuş qurğuları yoxlamaq

Əvvəlcə yeni diskimizi tapmaq lazımdır. lsblk əmri istifadə edirik:

lsblk

Hər şey düzgün qoşulubsa, siz təxminən belə bir şey görəcəksiniz:

NAME   MAJ:MIN RM  SIZE RO TYPE MOUNTPOINT
sda      8:0    0  100G  0 disk 
├─sda1   8:1    0   50G  0 part /
├─sda2   8:2    0   50G  0 part /home
sdb      8:16   0  500G  0 disk

Burada sdb — bu bizim yeni diskdir. O, hələ bölmələrə malik deyil.

1.2 Diskdə fayl sistemi yaratmaq

Fərz edək ki, sizə ext4 fayl sistemi uyğun gəlir. Onu yaratmaq üçün mkfs istifadə edirik:

sudo mkfs.ext4 /dev/sdb

Əmri icra etdikdən sonra sistem diskimizlə işləməyə hazır olacaq. Formatlamanın bütün məlumatları cihazdan sildiyini unutmayın. Əgər bu anda siz müdirinizin diskini götürdünüzsə və onu formatlayırsınızsa — durun. Tez.

---

2. Addım 2: Yeni disk montaj edilməsi

İndi isə yeni formatlanmış diski fayl sisteminə qoşaq.

2.1 Montaj nöqtəsi yaradılması

Diski qoşmaq üçün bir yerə ehtiyacımız var. Adətən bu qovluq olur. Məsələn, /mnt içində bir qovluq yaradarıq:

sudo mkdir /mnt/newdisk

2.2 Diskin montaj edilməsi

Diski sistemə qoşaq:

sudo mount /dev/sdb /mnt/newdisk

Hər şeyin işlədiyini yoxlamaq üçün df komandasından istifadə edək:

df -h

Siyahıda /mnt/newdisk və sizin diskinizi görməlisiniz.

2.3 Avtomatik montajın qurulması

Diski hər dəfə əl ilə qoşmamaq üçün onu /etc/fstab faylına əlavə edək. Bunun üçün cihazın UUID-ni blkid köməyi ilə öyrənirik:

sudo blkid /dev/sdb

Nəticədə təxminən belə bir şey olacaq:

/dev/sdb: UUID="abcd-1234-efgh-5678" TYPE="ext4"

Bu sətiri /etc/fstab faylına əlavə edək:

UUID=abcd-1234-efgh-5678 /mnt/newdisk ext4 defaults 0 2

İndi disk hər dəfə sistem işə düşəndə avtomatik olaraq montaj ediləcək.

---

3. Addım 3: Məlumatların arxivləşdirilməsi

Tutaq ki, diskdə /mnt/newdisk/data qovluğu mövcuddur və siz onu ehtiyat nüsxələmədən əvvəl arxivləşdirmək və sıxışdırmaq istəyirsiniz.

3.1 tar vasitəsilə arxiv yaratmaq

data qovluğunun arxivini yaradacağıq:

tar -cvf data_backup.tar /mnt/newdisk/data

3.2 gzip ilə arxivi sıxışdırmaq

Yaradılmış arxivi sıxışdırırıq:

gzip data_backup.tar

İndi sizdə data_backup.tar.gz faylı var. O, daha kiçikdir və daşınması daha rahatdır.

---

4. Addım 4: Ehtiyat surətlərin yaradılması rsync istifadə edərək

Ehtiyat surətini yaratmağa hazırıq. Məlumatları digər serverə və ya diskdəki yerə ötürmək üçün rsync-dən istifadə edirik.

4.1 Lokal kopiya

Əgər data qovluğunun ehtiyat surətini başqa bir direktoryaya yaratmaq istəyirsinizsə, aşağıdakı əmri çalışdırın:

rsync -av /mnt/newdisk/data /mnt/backup/

Açarlar:

• -a arxiv rejimini aktiv edir, hüquqları və fayl strukturunu saxlayır.
• -v ətraflı çıxışı aktiv edir.

4.2 Uzaq serverə kopiya

Əgər məlumatları serverə ötürməli olsanız, aşağıdakı əmrdən istifadə edin:

rsync -av /mnt/newdisk/data username@remote_server:/backup/

username-i serverdə istifadəçi adı ilə, remote_server-i isə serverin ünvanı ilə əvəz etməyi unutmayın.

---

5. Addım 5: Sadə ehtiyyat nüsxəsinin yaradılması scp istifadə edərək

Bəzən ən sadəsi scp istifadə etməkdir. Məsələn, əgər biz arxivimizi birbaşa serverə yükləmək istəyiriksə:

scp data_backup.tar.gz username@remote_server:/backup/

Bu, data_backup.tar.gz faylını uzaq serverdəki /backup qovluğuna köçürəcək.

---

6. Addım 6: Bütün prosesi yoxlayırıq

Burada həyata keçirdiyimiz qısa ssenari-plan:

1. Biz yeni diskdə fayl sistemi yaratdıq.
2. Diski montaj etdik və onu avtomatik montaj üçün qurduq.
3. Qovluqdakı məlumatları arxivlədik və sıxdıq.
4. rsync və scp istifadəsi ilə onların ehtiyat nüsxəsini yaratdıq.

İndi yoxlayın, kopyalanmış məlumatlarınız əlçatandırmı. data_backup.tar.gz faylını hədəf serverdə açmağa çalışın:

gunzip data_backup.tar.gz
tar -xvf data_backup.tar

Məlumatlarınız yenidən buradadır, salamat və zərərsiz. Rahatlıqla nəfəs ala bilərsiniz.

---

7. Xüsusiyyətlər və mümküni səhvlər

• Əgər diskdə unmount zamanı device or resource busy kimi mesaj görsəniz, əmin olun ki, cihaz heç bir proses tərəfindən istifadə edilmir. Bunun üçün fuser istifadə edin:

  fuser -m /mnt/newdisk
  

• Əgər səhvən /etc/fstab faylını konfiqurasiya etsəniz, sistem boot ola bilməz. Recovery mode istifadə edin və ya dəyişiklikləri qabaqcadan test edin:

  sudo mount -a
  

• rsync istifadə edərək ehtiyat nüsxələr yaradanda --delete açarını unutmayın, əgər kataloqları sinxronlaşdırmaq və artıq məlumatları hədəfdə silmək istəyirsinizsə.

İndi siz diskləri idarə etmək, onları montaj etmək və ehtiyat nüsxələr vasitəsilə məlumatlarınızın təhlükəsizliyini təmin etmək bilikləri ilə təchiz olunmusunuz. Ən əsası isə — əlinizdə yeni sərt disk niyə olduğunu və niyə onu formatladığınızı ciddi görünüşlə izah edə biləcəksiniz. 😉