Kompilyator və byte-code

1. Java – ən populyar proqramlaşdırma dili

Bəs xəbəriniz var idi ki, Java — dünyada ən populyar proqramlaşdırma dilidir?

TIOBE reytinqinə görə, proqramlaşdırma dili Java dünyadakı bütün proqramçıların 17%-dən çoxu tərəfindən istifadə olunur. İkinci yeri C 16%-lə tutur. Və 20 il əvvəl, Java dili yeni yarananda, mütləq lider C++ idi, amma indi onun payı cəmi — 7%-dən azdır.

Java dili 20-ci əsrin 90-cı illərinin ortalarında yaranıb və çox tez populyar olub. Minlərlə proqramçı C++-dan Java-ya keçirdi. Bu bir daha sübut edir ki, Java — bu, əla bir proqramlaşdırma dilidir.

Bəs onda onu bu qədər cool edən nədir? Onun yaradıcıları hansı xüsusiyyətləri əlavə ediblər?

Siz çox təəccüblənəcəksiniz, əgər Java dilini və C++ dilini müqayisə etsəniz: Java çox kəsilmiş C++-a çox oxşayır!

Bəli, Java dili bir mənada çox qısaldılmış C++-dır. Əgər C++-da nəyisə 20 yolla etmək mümkündüsə, Java-da bunu yalnız bir yolla etmək mümkündür. Bəs burdakı üstünlük nədir, deyə bilərsiniz?

Mesələ burasındadır ki, müasir proqramlar çox böyükdür, və əksər hallarda proqramçılar vaxtlarının 90%-i yad kodu başa düşməyə sərf edirlər. Və cəmi 10%-i — yeni kod yazmağa. Ona görə də bəli, sadəlik — üstünlükdür.

2. Java-kompilyator

Yeri gəlmişkən, siz hələ dəfələrlə eşidəcəksiniz ki, Java-nın digər dillərdən üstünlüyü — bu, onun çoxplatformalı olmasıdır. Baxaq görək, bu nədir və necə işləyir? Gəlin uzaqdan başlayaq.

Məsələ ondadır ki, kompüter yalnız sadə əmrləri yerinə yetirə bilir.

Itlər üçün "Yanda", "Pəncə" və digər əmrlər var ki, onları eşidən zaman it vacib bir şey edir. Kompüterdə isə bu əmrlərin rolunu rəqəmlər oynayır: hər bir əmər müəyyən bir rəqəmlə kodlaşdırılıb (ona maşın kodu da deyirlər).

Proqramı rəqəmlər vasitəsilə yazmaq çox çətindir, buna görə insanlar proqramlaşdırma dilləri və kompilyatorlar tapdılar. Bu dil, bir tərəfdən insana, digər tərəfdən isə kompilyatora aydındır. Kompilyator — bu, proqramın mətnini proqramlaşdırma dilində yazılmış formada maşın kodları dəstinə çevirən xüsusi bir proqramdır.

Adətən proqramçı proqramı proqramlaşdırma dilində yazır, daha sonra kompilyatoru işə salır, bu da proqramçı tərəfindən yazılmış kod faylları əsasında maşın kodlarından ibarət yekun bir fayl yaradır — son (kompilyasiya edilmiş) proqram.

Nəticədə alınan proqram dərhal kompüterdə icra oluna bilər. Bu yanaşmanın mənfi tərəfi odur ki, alınmış proqramın kodu prosessor və əməliyyat sistemindən çox asılıdır. Windows platforması üçün kompilyasiya edilmiş proqram Android telefonunda işləmir.

Əgər siz Android üçün proqram yazmısınızsa, o zaman Windows əməliyyat sistemində işləməyəcək!

Lakin Java-nın daha innovativ yanaşması var.

Java kompilyatoru bütün sinifləri maşın kodlarından ibarət bir proqrama kompilyasiya etmir. Bunun əvəzinə, hər bir sinifi ayrı-ayrılıqda, maşın kodlarına deyil, xüsusi bir ara koda (bayt-kod) kompilyasiya edir. Maşın kodlarına kompilyasiya proqramın işə salınması zamanı baş verir.

Bəs proqramı maşın kodlarına kim kompilyasiya edir?

Bunun üçün JVM (Java Virtual Machine) adlanan xüsusi proqram mövcuddur — Java Virtuallaşdırma Maşını. Əvvəlcə onu işə salırlar, sonra isə bayt-koddan ibarət proqramı. JVM, lazım olan proqramı yerinə yetirməzdən əvvəl onu maşın kodlarına kompilyasiya edir.

Bu çox güclü bir yanaşmadır və Java-nın dominasiya etməsinin səbəblərindən biridir.

3. Java-nın hökmranlıq etdiyi sahələr

Yuxarıda qeyd olunan üstünlüklərə görə, Java-da yazılmış proqramlar demək olar ki, hər hansı bir cihazda işləyə bilir — kompüterlərdə, telefonlarda, bankomatlarda, tost aparatlarında, bank kartlarında.

Bu yanaşmanın üstünlükləri çoxdur. Məhz buna görə də Android üçün də proqramlar Java-da yazılır. Və mobil sektorun inkişafı ilə Java proqramlaşdırmanın aşağıdakı sahələrində üstünlük əldə edib:

1. Enterprise: banklar, korporasiyalar, investisiya fondları və s. üçün ağır server proqramları.
2. Mobile: mobil proqramlaşdırma (telefonlar, planşetlər), Android hesabına.
3. Web: burada PHP liderdir, amma Java da bazarın böyük bir hissəsini tutub.
4. Big Data: minlərlə serverdən ibarət klasterlərdə paylanmış hesablamalar.
5. Smart Devices: ağıllı ev, elektronik cihazlar, internet çıxışı olan soyuducular üçün proqramlar.

Java — bu yalnızca bir dil deyil, bütöv bir ekosistemdir: proqramınızda istifadə edə biləcəyiniz milyonlarla hazır modullar. İnternetdə onlarla icma və forumlar var, kömək və ya məsləhət istəyə bilərsiniz.

Java-da nə qədər çox proqram yazsan, «Niyə məhz Java?» sualına bir o qədər çox cavab tapacaqsan.