Java-da Funksiya Parametrləri

1. Parametrlərin ötürülməsi

İndi maraqlı hissəyə keçirik. Çox güman ki, artıq System.out.println() kimi metodlardan bilirsiniz ki, metodlara parametrlər ötürülə bilər. Bu isə, əslində, metodların yaradılması və istifadəsinin faydasını xeyli artırır.

Bəs, parametrləri olan bir metodu necə elan edək? Əslində bu olduqca sadədir:

public static void ad(parametrlər)
{
   metod kodu
}

Burada ad metodun unikal adı, metod kodu isə metodun içində olan əmrlərdir. parametrlər metodun parametrləridir, vergül ilə ayrılır. Gəlin bu nümunəni daha detallar ilə şərh edək:

public static void ad(tip1 ad1, tip2 ad2, tip3 ad3)
{    metod kodu
}

Nümunələr:

public static void print(String str)
{
}

public static void print(String str, int count)
{
}

public static void write(int x, int y)
{
}

Əgər istəmirik ki, metodun parametrləri olsun, sadəcə olaraq dairəvi mötərizələri boş qoyuruq.

Parametrlər metodun xüsusi dəyişənləridir. Onlar vasitəsilə metoda müxtəlif dəyərlər ötürmək mümkündür.

Məsələn, gəlin bir metod yazaq, hansı ki ekrana mətn sətirini müəyyən sayda çıxarır.

Bir mətnin ekrana bir neçə dəfə çıxarılmasının kodunu artıq bilirsiniz. Amma hansı mətni çıxaracağıq? Və neçə dəfə? Bax, bunun üçün parametrlərə ehtiyacımız var.

Bu tapşırığın kodu belə olacaq:

class Solution
{
   public static void printLines(String text, int count)
   {
     for (int i = 0; i < count; i++)
       System.out.println(text);
   }

   public static void main(String[] args)
   {
     printLines("Salam", 10);
     printLines("Sağ ol", 20);
   }
}

Metod hər dəfə çağırılanda, onun parametr dəyişənlərinə ötürülən dəyərlər təyin olunur və yalnız bundan sonra metodun daxilində olan əmrlər yerinə yetirilməyə başlayır.

2. Metodun arqumentləri

Bir az daha diqqətinizi metodun parametrlərlə çağırılmasına yönəltmək istəyirəm.

Metoda çağırıldığı zaman ötürülən dəyərlər metodun arqumentləri adlanır.

Gəlin bir daha nümunəni nəzərdən keçirək:

class Solution
{
   public static void printLines(String text, int count)
   {
     for (int i = 0; i < count; i++)
       System.out.println(text);
   }

   public static void main(String[] args)
   {
     printLines("Salam", 10);
     printLines("Sağol", 20);
   }
}

Metod printLines ilk dəfə çağırıldığında, onun parametr dəyişənlərinə bu cür dəyərlər təyin edildi:
String text = "Salam", int count = 10.

Metod printLines ikinci dəfə çağırıldığında, onun parametr dəyişənlərinə digər dəyərlər təyin edildi:
String text = "Sağol", int count = 20.

Metodun parametrləri — məhz metod çağırılarkən müəyyən dəyərlər təyin olunan dəyişənlərdir. Dəyərlərin özləri "Salam", "Sağol", 10 və 20 metodun arqumentləri adlanır.

3. Metod çağırışında dəyişən adlarının konflikti

Metodun arqumentləri kimi dəyişənlərdən istifadə etmək olar. Bu sadədir və başa düşüləndir, amma potensial olaraq bəzi çətinliklər yarada bilər. Gəlin eyni nümunəni nəzərdən keçirək, amma arqumentləri ayrıca dəyişənlərə çıxaraq:

class Solution
{
   public static void printLines(String text, int count)
   {
     for (int i = 0; i < count; i++)
       System.out.print(text);
   }

   public static void main(String[] args)
   {
     String str = "Salam";
     int n = 10;
     printLines(str, n);
   }
}

Hələ ki, heç bir çətinlik yoxdur: bizdə str adlı dəyişən var, onun dəyəri metodu çağıranda text dəyişəninə təyin olunur. Bizdə n adlı dəyişən var, onun dəyəri metodu çağıranda count dəyişəninə təyin olunur. Hələ ki, hər şey aydındır.

İndi isə gəlin metodun içindəki dəyişənlərin adını dəyişək main:

class Solution
{
   public static void printLines(String text, int count)
   {
     for (int i = 0; i < count; i++)
       System.out.print(text);
   }

   public static void main(String[] args)    {
     String text = "Salam";
     int count = 10;
     printLines(text, count);
   }
}

İki məsələyə diqqət yetirin

Birinicisi: fərqli metodlarda eyni adlı dəyişənlərimiz var. Bunlar fərqli dəyişənlərdir (onları qəsdən fərqli rənglərlə işarələdik). Hər şey əvvəlki nümunədəki kimi işləyir, metodun içində dəyişənlər str və n adlananda olduğu kimi.

İkincisi: metodu çağıranda heç bir möcüzə baş vermir. Parametrlərə sadəcə arqumentlərin dəyərləri təyin olunur. Bu istər konkret rəqəmlər, sətirlər, dəyişənlər və ya ifadələr olsun, fərqi yoxdur.

Main metodunun dəyişənlərinin adını dəyişdikdən sonra heç nə dəyişmədi. Necə ki, bunlar fərqli metodlarda fərqli dəyişənlər idi, elə də qaldı. text və text dəyişənlərinin arasında heç bir sehrli bağ yoxdur.

4. Metodlara istinadların ötürülməsi

Ümid edirəm ki, əvvəlki dərsi tam başa düşdünüz, çünki indi biz yenidən arqumentlərin metodlara ötürülməsinə toxunacağıq, amma daha dərindən.

Artıq bildiyiniz kimi, Java-da bəzi dəyişənlər sadəcə dəyəri saxlamır, əksinə həmin dəyərin yaddaşda yerləşdiyi blokun ünvanını (istinadını) saxlayır. Məsələn, belə işləyir string və ya massiv dəyişənləri.

Dəyişən-massivə başqa bir dəyişən-massiv təyin etdikdə nə baş verir? Düzdür. İki dəyişən yaddaşda eyni konteynerə istinad etməyə başlayır:

Bəs bu dəyişənlərdən biri metodun parametr dəyişəni olarsa, nə baş verəcək?

class Solution
{
   public static void printArraySum(int[] data)
   {
     int sum = 0;
     for (int i = 0; i < data.length; i++)
       sum = sum + data[i];
     System.out.println(sum);
   }
   
   public static void main(String[] args)
   {
     int[] months = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30};
     printArraySum(months);
   }
}

Həmin hadisə baş verəcək: parametr dəyişəni data həmin konteynerə istinad edəcək ki, əsas dəyişən months edir. Metod çağırıldıqda sadəcə olaraq data = months təyin etməsi baş verir.

Bundan əlavə, hər iki dəyişən eyni tam rəqəmlər konteynerinə istinad etdiyindən, printArraySum metodu yalnız massivdən dəyərləri oxuya deyil, həm də onları dəyişdirə bilər!

Məsələn, özümüzün ikitərəfli massivi eyni dəyərlərlə dolduran metodumuzu yarada bilərik. O aşağıdakı şəkildə görünə bilər:

class Solution
{
   public static void fill(int[][] data, int value)
   {
     for (int i = 0; i < data.length; i++)
     {
       for (int j = 0; j < data[i].length; j++)
         data[i][j] = value;
     }
  }

   public static void main(String[] args)
   {
     int[][] months = {{31, 28}, {31, 30, 31}, {30, 31, 31}};
     fill (months, 8);
   }
}

5. Eyni Adlı Metodlar

İndi isə metodların adlarına bir də baxaq.

Java standartları tələb edir ki, bir sinifin daxilindəki bütün metodların adları unikal olsun. Yəni bir sinifdə iki eyni adlı metodu elan etmək mümkün deyil.

Ancaq metodların eyni olub-olmaması müqayisə edilərkən yalnız adlara deyil, həm də parametrlərin tiplərinə baxılır! Parametr dəyişənlərinin adları isə nəzərə alınmır. Məsələn:

void fill(int[] data, int value) {
}
void fill(int[][] data, int value) {
}
void fill(int[][][] data, int value)  {
}

void print(String str) {
}
void print(String str, String str2) {
}
void print(int val) {
}
void print(double val) {
}
void print() {
}

void sum(int x, int y) {
}
void sum(int data, int value) {
}

Niyə bəzi metodlar eynidir, digərləri isə fərqlidir? Və niyə metodun unikal olduğunu müəyyən edərkən parametr dəyişənlərinin adları nəzərə alınmır?

Ümumiyyətlə niyə unikal olmaq lazımdır? Səbəb isə budur ki, kompilyator proqramınızı kompilyasiya edərkən müəyyən bir yerdə konkret olaraq hansı funksiyanın/metodun çağırıldığını dəqiq bilməlidir.

Məsələn, siz yazırsınız: System.out.println("Salam"). Kompilyator ağıllıdır və rahatlıqla başa düşür ki, burada String tipli parametr ilə println() metodu çağırılır.

Əgər yazsanız System.out.println(1.0), kompilyator burada double tipli parametr ilə println() metodunun çağırıldığını görəcək.

Kompilyator metod çağrılarkən arqumentlərin və parametrlərin tiplərinin uyğunluğunu yoxlayır, amma arqumentin adına heç bir diqqət yetirmir. Java-da parametr dəyişənlərinin adları heç bir şəkildə kompilyatora çağırılan metodu müəyyənləşdirməkdə kömək etmir. Buna görə metodun unikal olduğunu müəyyən edərkən nəzərə alınmır.

Metodun adı və onun parametrlərinin tipi metodun imzası adlanır. Məsələn: sum(int, int)

Hər bir sinif metodların adlarının unikal olmasını yox, metodların imzalarının unikal olmasını təmin etməlidir.