Java-da Rezerv Edilən Sözlər

1. Sözlərin siyahısı

Java dilində, eləcə də digər proqramlaşdırma dillərində, xüsusi məna daşıyan sözlər var. Məsələn, return və ya if və ya while. Bu cür sözlər açar sözlər (keywords) adlanır və Java dili tərəfindən rezerve olunur.

Bu sözləri dəyişən adları, metod adları və ya sinif adları kimi istifadə edə bilməzsiniz. Kompilyator onları həmişə dəqiq müəyyən edilmiş şəkildə emal edəcək. Java-da cəmi belə sözlərin sayı 54.

abstract

assert

boolean

break

byte

case

catch

char

class

const

continue

default

do

double

else

enum

extends

final

finally

float

for

goto

if

implements

import

instanceof

int

interface

long

native

new

package

private

protected

public

return

short

static

strictfp

super

switch

synchronized

this

throw

throws

transient

try

void

volatile

while

var

true

null

false

Bəzilərini artıq bilirsiniz, digərləri barədə isə indi danışacağıq.

2. Primiv Tiplər

Böyük ehtimalla, artıq yadda saxlamısınız ki, Java-da 8 primitiv tip var və hər birinin özünəməxsus bir açar sözü var:

• byte
• short
• int
• long
• char
• float
• double
• boolean
• void

Əgər yetərincə maraqlısınızsa, çox güman ki, bir dəyişəni int adı ilə adlandırmağa cəhd etmisiniz. Təbii ki, bu alınmayıb. Bunun səbəbi isə primitiv tiplərin adlarının rezerv edilmiş sözlər olmasıdır.

Bundan əlavə, void tipini də bu kateqoriyaya daxil etmək olar.

3. Dövrlər və Şaxələnmələr

Dövrlər və şaxələnmələr də bizə kifayət qədər geniş açar sözlər siyahısı təqdim edir:

• if
• else
• switch
• case
• default
• while
• do
• for
• break
• continue

Sadəcə 10 söz kifayətdir ki, dil müxtəlif növdə dövrləri, şaxələnmələr, dövrün dayandırılmasını idarə edən operatorları (break və continue) və çoxsaylı şaxələnmələri (switch) təmin etsin. Bu açar sözlərin hamısı ilə siz artıq tanışsınız.

4. İstisnalar

İstisnalar bizə 5 əsas söz verir:

• try
• catch
• finally
• throw
• throws

Bu try-catch-finally bloku. İstisnalar atmaq üçün operator — throw, və checked-istisnalar mexanizmini dəstəkləmək üçün throws əsas sözü istifadə olunur.

Yaxşı xəbər: siz artıq istisnalardakı bütün əsas sözlərlə tanışsınız, buna görə də istisnalarla işin əksər hissəsini artıq bilirsiniz.

5. Görünürlük sahələri

Cəmi üç əsas söz var və siz artıq onlar ilə tanışsınız

• private
• protected
• public

public metodu/ dəyişəni/ sinifi proqramın istənilən yerindən açıq edir.

private metodu/ dəyişəni/ sinifi proqramın hər hansı yerindən istifadəyə qadağan edir. Yalnız həmin metodun olduğu sinif daxilində icazə verilir ki, bu da private modifikatoru ilə qeyd olunub.

protected, private kimi işləyir, amma əlavə olaraq metod/ dəyişən/ sinifə miras alınmış siniflərdən də müraciət etməyə imkan verir. Bu modifikatorun üstünlükləri OOP və miras haqqında daha dərindən anlayış əldə etdiyiniz zaman daha aydın olacaq.

6. Siniflərlə İş

Bu kateqoriyaya 11 açar söz daxildir:

• class
• interface
• enum
• import
• package
• extends
• implements
• static
• final
• abstract
• default

Bunları dörd qrupa bölmək olar.

Birinci qrup — siniflərin yaradılması: class, interface və enum. Class və enum açıqlanması ilə artıq tanışsınız. interface açar sözü interfeyslər adlanan başqa bir "sinif növü" yaratmaq üçün istifadə olunur.

İkinci qrup — artıq sizə tanış olan package və import açar sözləri. Package fayldakı sinifin paketini təsvir etmək üçün istifadə olunur. import isə bizim sinifimizdə başqa siniflərin qısa adlarından istifadə etmək üçün istifadə olunur.

extends və implements açar sözləri irsiyyətin təsviri üçün istifadə olunur. Bunlara Java Core kvestinin əvvəlində baxacaqsınız.

Və nəhayət, son qrup — static, final, default və abstract modifikatorlarıdır. static və final haqqında artıq bir az məlumatınız var, abstract açar sözü isə sinifi və ya metodu abstrakt etmək üçün istifadə olunur. Daha ətraflı — Java Core kvestində irsiyyəti öyrənərkən.

7. Obyektlər və dəyişənlərlə işləmə

Obyektlər, metodlar və dəyişənlərlə işləmək üçün daha 6 açar söz mövcuddur.

• new
• instanceof
• this
• super
• return
• var (Java 10-dan başlayaraq)

new operatoru yeni obyektlər yaratmaq üçün istifadə olunur — bunu artıq bilirsiz.

instanceof operatoru müəyyən dəyişənin müəyyən tipdə obyekt istinadını saxlayıb-saxlamadığını yoxlamaq üçün istifadə olunur. Bununla da artıq tanışsız.

this açar sözü, sinifin dəyişənləri və metodları ilə üst-üstə düşmə (shadowing) problemlərini həll etmək üçün istifadə olunur. Bunu da öyrənmisiz.

super açar sözü this-ə bənzəyir, amma valideyn sinifin metodları və dəyişənlərinə müraciət etmək üçün istifadə olunur. Valideyn sinif həm də super sinif adlanır.

return operatoru funksiyadan dəyər qaytarmaq və eyni zamanda həmin funksiyanı tamamlamaq üçün istifadə olunur.

Və nəhayət, var — avtomatik tip çıxarışı ilə dəyişən elan etmək üçündür. Bununla da artıq tanışsınız.

8. Çoxaxınlıq (Multithreading)

Java dilində çoxaxınlıq yalnız iki söz ilə təmsil olunur.

• synchronized
• volatile

Bunları hətta izah etməyəcəyik. Gəlib Java Multithreading missiyasına çatanda – o zaman başlayarıq.

9. Müxtəlif

Həmçinin daha 4 unikal açar söz var:

• native
• transient
• assert
• strictfp

native — bu, metod elanından əvvəl yazılan modifikatordur. Bu, metodu yazılan kodun Java-da yox, C++ dilində yazıldığını və Java-maşınında (və ya qoşulan DLL-kitabxanasında) yerləşdirildiyini göstərir. Java-maşını özü də, yəqin ki, artıq fərqindəsiniz, C++ dilində yazılıb. Standart kitabxanaların bir çox metodları kimi.

transient — bu, sinif dəyişənlərinin (sinif sahələrinin) qarşısında yazılan modifikatordur. Bu, Java-maşınından obyektin sinifinin saxlanması zamanı — serializasiya prosesində dəyişəni keçməsini (yəni nəzərə almamasını) xahiş edir. Serializasiya haqqında daha çox məlumatı Java Collections qvestində öyrənəcəksiniz.

assert — bu da C++ dilindən miras qalmışdır. Onun köməyi ilə koda əlavə yoxlamalar əlavə etmək olar (məsələn, dəyişənin null olmadığını yoxlamaq üçün). Əsas məsələ odur ki, bu, kompilyasiya mərhələsində aktivləşdirilir və ya deaktiv edilir.

Daxili test üçün bu yoxlamaların icra ediləcəyi (aktiv) bir layihə tərtib edə bilərsiniz. Və ya kompilyasiya zamanı onları söndürə bilərsiniz: istifadəçilərə təqdim ediləcək proqram versiyasını kompilyasiya edərkən.

Intel prosessorlarının əlavə dəqiqliyi və strictfp modifikatoru haqqında isə hətta bir hekayə danışmışıq.

10. Rezerv edilib, amma istifadə olunmur

Hələ iki açar söz var ki, rezerv edilib, amma istifadə edilmir.

• const
• goto

Bunlar da C++ dilinin mirasıdır, burada onlar mövcuddur və istifadə edilir.

11. Açar Söz Olmayanlar

Konstantalar true, false və null formal olaraq açar sözlərə aid deyildirlər. Amma, onların bütün xüsusiyyətlərinə sahibdirlər. Siz bir metodu true və ya dəyişəni false adlandıra bilməzsiniz. Kompilyator belə kodu başa düşməyəcək və onu kompilyasiya etməyəcək.