1. Proqramlaşdırma ciddi işdi
Son vaxtlara qədər sadəcə CodeGym veb-saytında proqramlar yazırdınız. Bu sadə, rahat və asan idi. Amma elə bilirsiniz ki, həmişə belə davam edəcək? Nəhayət vaxt yetişdi ki, proqramlarınızı daha ciddiyətlə yaza biləsiniz, elə əsl proqramçılar kimi. Axı CodeGym-dan əvvəl də proqramlar yazılırdı!
Öz kompüterinizdə CodeGym olmadan proqram yazmaq üçün iki şey etməlisiniz:
- Java JDK-ı quraşdırmaq
- Java IDE-ni quraşdırmaq
Bunlar nə şeydir belə?
Java JDK
Java dilində yazılmış proqram kompüterdəki adi proqramlardan fərqlənir. Adi proqramlar maşın kodundan ibarətdir və prosessor onları dərhal icra edə bilər, əlavə hər hansısa hərəkətlər lazım deyil.
Java dilində yazılmış proqram isə maşın kodunu özündə saxlamır: onun yerinə xüsusi bir byte-code saxlayır. Prosessor byte-code-u icra edə bilmir, buna görə də Java proqramı işlədilərkən əvvəlcə xüsusi bir proqram — JVM işə düşür. Bu JVM byte-code-u başa düşür və onun necə icra ediləcəyini bilir. Məhz buna görə JVM JDK-nın tərkibindədir.
Java IDE
Müasir proqramlarda milyonlarla kod sətrinə rast gəlmək mümkündür. Bu qədər kodu adi mətn redaktoru ilə yazmaq mümkün olmazdı. Bunun yerinə proqramçının işini xeyli sürətləndirən və asanlaşdıran güclü proqram təminatlarından istifadə olunur.
Proqram yaratmaq üçün istifadə olunan proqramlara IDE deyilir. IDE — Integrated Development Environment — İntegrasiya olunmuş İnkişaf Mühiti deməkdir.
Java proqramları yazmaq üçün 3 məşhur IDE var:
- IntelliJ IDEA
- Eclipse
- Net Beans
Demək olar ki, bütün proqramçılar IntelliJ IDEA-ya üstünlük verirlər. Və siz onunla tanış olduqdan sonra bunun səbəbini anlayacaqsınız. Amma əvvəlcə JVM və JDK ilə tanış olmaq lazımdır.
2. JDK nədir
JVM — bu Java Virtual Machine — Java Virtual Maşınının qısaldılmış adıdır. Adi prosessor maşın kodlarını icra edir, amma JVM bayt-kod icra edir. Bu səbəbdən JVM bir növ virtual prosessor/maşındır.
Proqramçılar ümumiyyətlə kompüterə/prosessora maşın deyirlər. EVƏ, bu arada, bu da Elektron Hesablama Maşını deməkdir. Öyrəşin: artıq siz də onlardan birisiniz.
JVM yaxşı bir şeydir, amma tək başına JVM heç kimin işinə yaramır. Çılpaq prosessor da heç kimə lazım deyil. Adətən JVM-lə birlikdə standart kitabxanalar dəsti gəlir: kolleksiyalar, siyahılar və digər siniflər. Standart kitabxanada, bu arada, bir neçə min sinif var.
JVM standart Java kitabxanaları ilə birlikdə JRE — Java Runtime Environment — Java İşləmə Mühitini yaradır.
JRE bir çox Java proqramlarını işə salmaq üçün kifayətdir, amma proqramçılar üçün yox. Məsələn, Java-kompilyator JRE daxil deyil. Bəs onu haradan tapmaq olar?
Java proqramçıları üçün öz xüsusi dəsti var — JDK — Java Development Kit — Java İnkişaf Paketi. JDK-ya JRE, eləcə də Java-proqramçıları üçün faydalı olan Java-kompilyator və digər proqramlar daxildir. Bütün bu şeylər təxminən belə görünür:
JDK JRE + Java-proqramçılar üçün alətlərdən ibarətdir.
JRE JVM + standart Java kitabxanalar dəstindən ibarətdir.
JVM — bu Java virtual maşınıdır.
3. JDK-nin Növləri
3-5 ildən bir Java-nın yeni versiyasının çıxması böyük bir hadisə olduğu dövrlər keçdi. İndi hər altı ayda bir yeni JDK versiyası çıxır. Google Chrome-un nümunəsi xeyli təsiredici oldu :) Bundan əlavə, fərqli şirkətlər öz JDK-larını buraxır.
90-cı illərin sonunda bunu ilk edən Microsoft idi. Bu, getdikcə məşhurluq qazanan, proqramlara Windows-dan müstəqillik bəxş edən Java platformasını sıxışdırmaq üçün idi. Amma Microsoft məhkəməni uduzdu və daha müstəqil olan Java analoqları yaratmağa məcbur oldu: .NET platforması və C# dili.
Bəli, bəli, .NET platforması — JRE-nin analoqudur, və C# dilinin ilk versiyaları tam olaraq Java dilinə bənzəyirdi. Amma o vaxtdan çox şey dəyişib.
Hər halda, indi bir neçə məşhur JDK var və bizə maraqlı olan ikisi:
- Oracle JDK — Java-nı inkişaf etdirən şirkətin rəsmi JDK-sı. Artıq şirkətlər üçün qismən pulludur, lakin hələ də şəxsi istifadə və inkişafçılar üçün pulsuzdur.
- Open JDK — pulsuz olan JDK və bunu da Oracle buraxır. Oracle-ə pul ödəmək istəməyən inkişafçılar və şirkətlər tərəfindən çox sevilir.
İnkişafçılar üçün əsas fərq yoxdur, buna görə də rahatlıqla Open JDK istifadə edə bilərsiniz.
4. JDK-nın quraşdırılması
Kompyuterinizə Open JDK 13 və ya daha sonrakı versiyası yükləməlisiniz. Əvvəlcə, https://jdk.java.net/ saytına gir və JDK-nın aktual versiyasına bax.
Bu dərs yazılarkən 16-cı versiya mövcud idi, buna görə onun üzərində nümunə göstərəcəyik.
Aktual versiyaya klikləyin. Builds bölməsində öz əməliyyat sisteminiz üçün JDK versiyasını seçib yükləmə prosesinə başlayın.
Yüklənmiş qovluğu arxivdən çıxartmaq və təsadüfən silinməsin deyə etibarlı bir yerə köçürmək lazımdır.
Vacib! JDK yolunda kiril hərfləri olmamalıdır. Kiril hərflərinə görə proqramların işə düşməsi ilə bağlı problemlər olacaq.
5. JDK-nın quraşdırılması ilə bağlı video
Bu proseslə bağlı bütün mümkün sualları bağlamaq üçün xüsusi bir video hazırlamışıq.
Əgər hər hansı bir sualınız qalıbsa, siz həmişə bizim Forumumuzda soruşa bilərsiniz.
GO TO FULL VERSION