1. IDE-nin yaranma tarixi, Java üçün populyar IDE-lər
IDE-nin yaranma tarixi proqramçılara ən çox istifadə edilən 4 aləti bir yerə toplamaq fikrinin gəldiyi andan başlayır:
- Mətn redaktoru
- Kompilyator (və ya interpretator, dildən asılı olaraq)
- Yığımın avtomatlaşdırılması alətləri
- Debugger
O vaxtdan çox şey dəyişdi. Müasir IDE-ləri artıq belə şeylərsiz təsəvvür etmək çətindir:
- Class browser: layihədəki minlərlə klası rahat şəkildə gəzmək üçün vasitə
- Version control sistemləri ilə inteqrasiya
- Kodsuz proqram interfeysi dizayn alətləri
- Güclü refactoring alətləri (koda yeni funksiyalar əlavə etmədən dəyişiklik etmək)
- Kodun stil analizatoru və stilə məcburetmə
- Uzaqdan belə proqramı debug edə bilən çox güclü debuggerlər
- Kod analizatorları və müxtəlif ipuclar
Bu gün Java developer-lər üçün çox sayda müxtəlif IDE mövcuddur, lakin bunlardan 3-ü xüsusi qeyd edilməyə layiqdir:
- IntelliJ IDEA
- Eclipse
- Net Beans
Çoxlu proqramçılar Eclipse və IntelliJ IDEA arasında illərlə davam edən müharibəni hələ də xatırlayır. Amma indi artıq hamıya aydındır ki, qələbə IDEA-nın oldu. Və siz bunu, onunla bir neçə gün işləyən kimi başa düşəcəksiniz.
2. IntelliJ IDEA növləri
JetBrains şirkəti hər il dörd dəfə IntelliJ IDEA üçün yenilənmələr buraxır. IDEA versiyalarının nömrələnməsi ilin nömrəsi və ilin buraxılış nömrəsindən ibarətdir. Məsələn, 2018.2 versiyası 2018-ci ilin ikinci buraxılışıdır, 2019.3 isə 2019-cu ilin üçüncü buraxılışıdır. Burda qarışdırmaq çətindir.
Hər buraxılışda IntelliJ IDEA-nın iki versiyası mövcuddur: pulsuz və ödənişli.
IntelliJ IDEA Community Edition
Pulsuz versiya IntelliJ IDEA Community Edition adlanır. Bu versiya CodeGym-də təlim ehtiyaclarınız üçün tamamilə yetərlidir. Ona görə də rahatlıqla yükləyin, quraşdırın və davam edin. Bu linkdən yükləyə bilərsiniz.
IntelliJ IDEA Ultimate Edition
Ödənişli versiya IntelliJ IDEA Ultimate Edition adlanır. O, Spring, Hibernate, GWT və s. kimi bir çox peşəkar framework-lər üçün ciddi dəstək ilə fərqlənir. Belə şeylər sizə ən yaxşı halda CodeGym-də təlimin sonunda lazım olacaq.
IntelliJ IDEA Ultimate Edition üçün 30 günlük pulsuz istifadə müddəti var, lakin daha sonra onu almaq üçün ciddi bir məbləğ ödəmək lazım olacaq.
Əgər ödənişli versiyadan pulsuz istifadə etmək istəyirsinizsə, bunun üçün olduqca rəsmi bir yol var. Bu, Early Access Program (EAP) adlanır.
IntelliJ IDEA EAP
Məsələ burasındadır ki, IDEA-nın hər bir versiyasının buraxılması ilə birlikdə bəzi yeniliklərin düzgün işləməyəcəyi və ya artıq işləyən bəzi şeylərin pozulacağı riski qalır. Buna görə JetBrains hələ rəsmi olaraq buraxılmamış IntelliJ IDEA Ultimate Edition versiyasını yükləməyi təklif edir ki, inkişafçılar onu real layihələrdə sınaqdan keçirə bilsinlər.
Bir tərəfdən, bu versiyanın xam olması riski var, digər tərəfdən isə IDEA-nın ən yeni xüsusiyyətlərinə onların rəsmi buraxılışından əvvəl çıxış əldə edirsiniz. Həm də pulsuz. Bu əladı, elə deyilmi?
3. IDEA-nın qurulması
IntelliJ IDEA-nın rəsmi səhifəsində (https://www.jetbrains.com/idea/download/) siz özünüzə uyğun versiyanı seçə bilərsiniz. Ümid edirəm ki, artıq hansı versiyanı seçəcəyinizə qərar vermisiniz. Əgər qərar verə bilmirsinizsə, Community Edition-u tövsiyə edirəm: sadə və anlaşılandır.
IDEA-nın Windows, MacOSX və Linux üçün versiyaları mövcuddur. Bu heç də təəccüblü deyil, çünki developerlər Linux və MacOS kimi əməliyyat sistemlərini çox sevirlər. Təcrübəniz artdıqca, siz də müxtəlif proqram və servisləri konsol/terminal vasitəsilə idarə etməyin nə qədər asan olduğunu görəcəksiniz.
ADDIM 1. JetBrains vebsaytına daxil olun və IntelliJ IDEA Community Edition-u seçin (o pulsuzdur).
ADDIM 2. Faylı yükləyin, açın və Next düyməsinə basın.
ADDIM 3. Quraşdırma üçün təklif olunan yolu olduğu kimi saxlayın (əks halda - IDEA-nın harada quraşdırıldığını dəqiq yadda saxlayın).
ADDIM 4. Quraşdırıcı bir qısayol yaratmaq və assosiasiyalar təyin etməyi təklif edəcək. Masaüstündə qısayol yaratmağa razılaşın və .java fayl uzantısı ilə assosiasiya qurun.
ADDIM 5. Install düyməsinə basın.
ADDIM 6. Quraşdırma prosesi.
ADDIM 7. IntelliJ IDEA-nı işə salın
ADDIM 8. IntelliJ IDEA-nı ilk dəfə açdığınız zaman bir pəncərə çıxacaq və sizdən tənzimləmə faylına yol göstərməyinizi istəyəcək. Bu sizin IDE ilə ilk təcrübəniz olduğu üçün “Do not import settings” seçimindən istifadə edin.
ADDIM 9. JetBrains istifadə olunan funksiyalar və pluginlər haqqında anonim məlumat göndərməyi təklif edir. Hər hansı bir seçimi edə bilərsiniz.
ADDIM 10. Lisenziya razılaşması.
ADDIM 11. IntelliJ IDEA üçün növbəti addım mövzu seçməkdir. İki mövzu var – standart (işıqlı) və Darcula (qara).
ADDIM 12. IntelliJ IDEA-nın quraşdırılması və sazlanması tamamlandı: artıq işləməyə başlaya bilərsiniz. Yeni/ilk layihənin yaradılması növbəti mühazirədə təsvir ediləcək.
Əgər suallarınız qaldısa, ola bilsin ki, rəsmi təlimat sizə kömək edər.
4. Qurulma üçün video təlimat
Daha sonra sadəcə yüklənmiş installer-i işə salın və IDEA-nı qurun. Biz sizin üçün bu prosesi maksimum şəkildə asanlaşdırmaq üçün xüsusi bir video hazırlamışıq.
Quraşdırma ilə bağlı problemlər yaranır? Dəstəyə yazın: support@codegym.cc və ya saytımızın aşağı sağ küncündəki widget. Problemin izahı, ekran görüntüləri və OS versiyası problemi həll etməkdə kömək edə bilər.
5. İlk layihənin yaradılması
IDEA-da ilk proqramı yazmaq üçün 3 addım atmalısınız:
- Yeni bir layihə yaradın
- Kodunuzu yazacağınız Solution adlı bir class yaradın
- Proqramı işə salın.
Layihə yaratmağın addım-addım təlimatı
ADDIM 1. Layihə yaratmaq üçün Create New Project-ə klikləyin.
ADDIM 2. Java layihə tipini seçin.
ADDIM 3. Layihəyə istifadə edəcəyi JDK əlavə edin. Bu vacibdir: JDK olmadan IDEA işləməz. JDK-nın olan qovluğunu seçin və Next-ə klikləyin.
ADDIM 4. Burada Intellij IDEA layihəni hansı şablon əsasında yaradacağını göstərə bilərsiniz. Hazırda heç nə seçmək lazım deyil.
ADDIM 5. Artıq hər şey demək olar ki, hazırdır. Layihənin adını göstərib Finish düyməsinə basın.
ADDIM 6. Hər şey: layihə yaradıldı. Artıq src qovluğunda siniflər yarada bilərsiniz.
ADDIM 7. Src qovluğunda sağ klik edin və yeni bir paket yaradın.
ADDIM 8. Gələcək siniflər üçün paket adını göstərin.
ADDIM 9. İndi kodunuz üçün yeni bir sinif yaradın. Paket adının üzərində sağ klik edin.
ADDIM 10. Yeni sinifin adını göstərin. Məsələn, Solution.
ADDIM 11. Intellij IDEA sizin üçün sinif şablonu yaratdı, indi kodumuzu yazmağa başlaya bilərsiniz.
ADDIM 12. Əvvəlcə main metodunu yaradın. Psvm yazın və TAB düyməsinə basın.
ADDIM 13. İndi ekrana yazı çıxarın (sout + TAB) – Hello World!.
ADDIM 14. Proqramı işə salın – proqram kodunda sağ klik edin və Run və ya Ctrl+Shift+F10 seçin.
ADDIM 15. Proqramınız ekrana mətn çıxartdı: bunu aşağıdakı paneldə görə bilərsiniz. Xidmət məlumatları mavi rəngdə göstərilir.
IDEA-da layihə yaratmaq haqqında video
6 IntelliJ IDEA üçün Pluginlər
IntelliJ IDEA-nın proqramçıların işini asanlaşdıran bir çox pluginləri var. Amma bizə əsasən öyrənmə prosesinə kömək edənləri maraqlıdır.
IntelliJ IDEA üçün sadəcə möhtəşəm bir plugin var: adı Key Promoter X. O, IDEA-da yerinə yetirdiyiniz müxtəlif mürəkkəb əməliyyatları bir kombinasiyalı qısayolla necə edə biləcəyinizi sizə göstərir. Onu quraşdırın - təəssüflənməyəcəksiniz.
Başlamaq üçün pluginlər bölməsinə keçin. Bunun üçün Ctrl+Alt+S düymələrinə basın. Daha sonra axtarış sətirinə KeyPromoter X ifadəsini yazın və plugin quraşdırın:
CodeMetrics - siniflər və metodların mürəkkəbliyi nöqteyi-nəzərindən yaxşı yazılıb-yazılmadığını göstərir.
SonarLint — proyektinizdə kodunuzu analiz edir və təkmilləşdirmələr təklif edir. Analiz yazı prosesi zamanı baş verir, buna görə səhvləri commit-dən əvvəl düzəltmək mümkündür.
Rainbow Brackets - mötərizələri fərqli rənglərlə vurğulayır, kodda naviqasiyanı və debug etməyi asanlaşdırır.
IntelliJ IDEA klaviatura qısayolları
IntelliJ IDEA-da redaktə, naviqasiya, refactoring, debugging və digər tapşırıqlarla əlaqəli əksər komandalar üçün qısayollar mövcuddur. Bu isti klavişləri yadda saxlamaq, əllərinizi klaviaturadan ayırmadan daha məhsuldar işləməyə kömək edəcək.
Qısayol kombinasiyalarını jetbrains sənədlərində baxa bilərsiniz. Əməliyyat sistemini seçməklə.
Və ya IDEA-nın özündə baxın. Menu-Help-Keyboard shortcuts PDF.
Təbriklər, artıq sən developer peşəsinə bir addım daha yaxınsan!
GO TO FULL VERSION