Proqramçının yolu

Niyə proqramçılar daim belə xoşbəxt görünürlər? Bu suala cavab sadə və təəccüblüdür: çünki onlar sevdikləri işdə çalışırlar və çoxlu pulları var.

Proqramçılar aləminə xoş gəlmisiniz.

Proqramçı maaşı

Proqramçı maaşları barədə danışmaq istəyirəm. Əslində maaş məsələsi necədir, hara işə getmək daha yaxşıdır, hara isə getmək lazım deyil. Əgər siz proqramçı deyilsiniz və bu mövzuda müstəqil şəkildə baş çıxarmağa çalışsanız, çox ziddiyyətli məlumatlarla qarşılaşa bilərsiniz.

Məsələ ondadır ki, proqramçı maaşına təsir edən əsas amil onun ixtisası yox, işlədiyi yerdir. Bəzən eyni ixtisasa malik olduqda yaxşı iş yeri ilə pis iş yeri arasındakı fərq 2-10 dəfə (!) ola bilər.

Hər hansı bir konkret anda sizin ixtisasınız sabitdir. Siz bir ay ərzində iki dəfə təcrübəli ola bilməzsiniz və maaşınız da iki dəfə artmaz. Amma bir ay ərzində işi dəyişib maaşınızı iki dəfə artırmaq asanlıqla mümkündür. Gəlin görək harada işləmək daha yaxşıdır.

Şirkətlərdə maaş səviyyəsinə ciddi təsir edən üç amil var:

1) Proqram təminatı hazırlığı şirkətin əsas biznesi olub-olmaması.

2) Şirkət beynəlxalq bazara yoxsa daxili bazara istiqamətlənib.

3) Şirkətin sahibi qərb şirkəti yoxsa yerli şirkətdir.

Diqqət yetirin ki, yaşadığınız şəhər həlledici rol oynamır. Yəni əgər siz Drezdendə yaşayıb, 10 dəfə az maaş alırsınızsa və sizin tanışınız Nyu-Yorkda yaxşı maaş qazanırsa, demək ki, yuxarıda qeyd olunan faktorlar işə qarışmışdır.

Konkretdir rəqəmlər

Dünyanın hər yerindən konkret rəqəmlər gətirmək çətindir. Şərqi Avropadakı vəziyyəti təsvir edək, bu vəziyyət ümumiyyətlə IT-outsource/outstaff kifayət qədər inkişaf etmiş bütün ölkələr üçün doğrudur.

5 il təcrübəsi olan bir Java Senior Developer şirkətin səviyyəsindən asılı olaraq nə qədər qazana bilər:

Bu vəziyyətdə ən qəribəsi nədir?

Bütün proqramçıların yarısı 1 və 2 səviyyəli şirkətlərdə işləyir.

Fırıldaq haradadır bilmək istəyirsiniz?

3 və 4 səviyyəli şirkətlərdə yüzlərlə açıq proqramçı vakansiyaları var. Bu şirkətlər daha yüksək maaşlar və adətən — daha yaxşı iş şəraiti təklif etməyə hazırdırlar.

Həyatdan bir vəziyyət: iki Java Junior var. Onların biri ayda $100-ə işləməyə gedir (1-ci səviyyəli şirkətdə), digəri isə — $1,000-ə (4-cü səviyyə). Daha az qazanmağa niyə razı olasan?

Tərpənib inkişaf etsən, nə əldə edə bilərsən?

Əgər proqramlaşdırma sahəsində inkişaf etməyə davam edəcəksinizsə, bu gündən etibarən maaşınız təxminən belə dəyişəcək (+/- bir neçə yüz dollar şəhərdən asılı olaraq):

Plan

0-3 ay (Şagird)

Proqramlaşdırma haqqında çox az bilirsiniz. Bəlkə də məktəbdə və ya universitetdə oxumusunuz, amma çox səthi şəkildə.

Vəzifəniz — proqramlaşdırmanı və Java dilini öyrənməkdir.

Məqsədiniz — 3-cü səviyyədən aşağı olmayan bir şirkətdə Java Junior olaraq işə başlamaqdır.

Plana görə ilk üç ay ərzində heç nə əldə etmirsiniz, çünki sadəcə proqramlaşdırmanı öyrənirsiniz. Gələcəkdə ailəniz və bir sürü kreditləriniz olacaqsa, ixtisasınızı dəyişmək daha çətin olacaq. Yanlışlıqları düzəltmək üçün bir il normal həyat üçün lazım olan məbləği toplamalısınız. Axmaq səhvlər etməyin.

3-15 ay (Java Junior Developer)

Artıq proqramçı olaraq işləyirsiniz və təcrübəniz hər gün artır. Rahatlaşmayın. Hələ çox işlər görməlisiniz ki, nailiyyətlərinizi təmin edəsiniz.

Vəzifəniz — Middle proqramçı kimi sizə lazım olacaq texnologiyaları öyrənməkdir. Hansı texnologiyalar? Dünya dəyişir. İndi nəsə məsləhət verərik, amma həyat hər şeyi dəyişdirəcək. İnternetdə bir neçə vakansiya tapın və onların nələr tələb etdiyini öyrənin. Mütləq Bruce Eckel-in “Java-nın fəlsəfəsi” kitabını oxuyun.

Məqsədiniz — Java Junior kimi işlədiyiniz ilk ildə Java Middle səviyyəsinə qalxmaqdır. Heç kəs demir ki, bu çox asandır, amma məqsədyönlü bir insan üçün mümkündür. Bu, maaşınızı dərhal yarım min artıra bilər.

Proqramçı olaraq 2-ci il (Java Middle Developer, level 1)

Ötən il yaxşı çalışdınız və indi siz Java Middle Developer-qismində işləyirsiniz. Min yarım maaşla normal yaşamaq mümkündür. İşdə sizə ciddi tapşırıqlar verirlər və təcrübəniz sürətlə artır. Java Senior Developer səviyyəsinə iki-üç il ərzində çatacaqsınız. Bu prosesi sürətləndirməyə ehtiyac yoxdur. Maaşınızda nəzərəçarpacaq artım onsuz da olmayacaq.

Vəzifəniz — dizayn şablonlarını öyrənmək, Steve McConnell-in “Mükəmməl Kod” kitabını oxumaqdır. Kodlarınızın keyfiyyətini və komandada işləmə bacarıqlarınızı artırın. Hər həftə bir İT kitabı oxumağı qayda halına gətirin. Əgər bunu gecikdirsəniz, gələcəkdə vaxtınız olmayacaq. Bu çox güman ki, ailəniz olacaq və ya böyüyəcək, əgər artıq varsa.

Məqsədiniz — Senior proqramçı kimi ixtisaslaşmaq üçün bir neçə texnologiya seçməkdir. Hər şeyi öyrənmək onsuz da mümkün deyil. Kiçik sahədə mütəxəssis olmaq yaxşı bir qərardır.

Proqramçı olaraq 3-cü il (Java Middle Developer, level 2)

Artıq təcrübəli Middle proqramçısınız və Senior Developer olmaq haqqında düşünürsünüz. Bu xoş və prestijlidir. Maaşınız artıq 2 min dollardan çoxdur (Kiyev üçün məlumatlar). Bu nöqtədən etibarən sizin kimi mütəxəssislərə tələbat təklifdən üstündür. Həmişə iş tapa bilərsiniz və indiki maaşınızdan az almazsınız. Əlbəttə, hər hansı bir axmaqlıq etməsəniz.

Vəzifəniz — seçilmiş texnologiyaları öyrənməyə davam etməkdir. Daha yaxşı işləyin. İşəgötürənin üçün deyil, özünüz üçün. Perspektivli texnologiyalarla (məsələn, Big Data) layihələrdə iştirak edin. Onsuz da ofisdə gün ərzində 8 saat keçirirsiniz, buna görə bir az daha çox pul qazanmaq və daha çox önəmli təcrübə əldə etmək niyə olmasın?

Məqsədiniz — iş yerini dəyişdirməkdir. Yaxşı kollektiv hər yerdə var. Yeni layihələr və texnologiyalarla qarşılaşacaqsınız. İş yerinizlə erkən bağlanmağa çalışmayın. Hələ üçüncü səviyyəli şirkətdə işləyirsinizsə, dördüncü səviyyəyə keçməyi düşünün. Beşinci səviyyə, nə qədər cəlbedici olsa da, hələlik əlçatmazdır.

Proqramçı olaraq 4-cü il (Java Senior Developer, level 1)

Artıq Senior proqramçısınız. Təbrik edirəm. Bəlkə layiq olmadınız, amma bunu hiss edirsiniz. Yenə də sizi təbrik edirəm. Əsas odur ki, gələcəkdə vəzifənizə layiq olun. Razılaşın, əvvəlcə yaxşı bir iş əldə etmək və bir il ərzində ona layiq olmaq daha yaxşıdır, nəinki yaxşı bir mövqeyə çatmaq və bir il də gözləmək.

Ümid edirəm, mənim tövsiyəmi unutmadınız və hər həftə bir kitab oxumusunuz — indi bacarıqlarınıza hər hansı bir tələbə həsəd aparar. Daha doğrusu, onların müqəddəs olduğunu düşünsə. Fikirləşin: yaxşı maaşınız var, üç min dollara yaxın. Çox güman ki, hələ də gəncsiniz. Bütün dünya sizin qarşınızdadır.

Vəzifəniz — seçilmiş texnologiyaları bir daha nəzərdən keçirin. Bəlkə də ixtisasınızı dəyişməlisiniz. Dünya dəyişdi, texnologiyalar dəyişdi və son iki ildə bilikləriniz artdı. Hal-hazırda qərar verdiyiniz şey, növbəti bir neçə il ərzində seçimləriniz olacaq. Sevdiyiniz texnologiyaları seçmək vaxtıdır.

Məqsədiniz — hansı sahədə irəliləməli olduğunuza qərar verməkdir. Həqiqətən də çox seçim var, heç kim bütün variantları sadalaya bilməz, amma qərarı indi verməlisiniz. Bu gün bu qədər dəyişiklik edərək, gələcəyinizdə böyük fərqləri yarada bilərsiniz.

Proqramçı olaraq 5-ci il (Java Senior Developer, level 2)

Gələcəyinizlə bağlı qərar verib arzularınızı həyata keçirmək üçün çalışırsınız. Düzgün istiqamət və qabağa getmə arzusu nəticəni tez bir zamanda gətirəcək. Təbrik edirəm. Biz xoşbəxt bir insanın daha artmasına sevinirik.

Bir müdrik həqiqət var. İnsanlar çox vaxt bir il içində nəyə nail ola biləcəklərini çox qiymətləndirir və beş ildə nəyə nail ola biləcəklərini nəzərə almırlar. Beş il əvvəlki həyatınıza baxın. Belədir də.

Vəzifəniz — axmaq qərarlar qəbul etməmək və tənbəlliyə boyun əyməməkdir.

Məqsədiniz — istiqaməti seçmək və irəli getməkdir. Nə düşündünüz ki, bu son? Buraxılış sinfinizi xatırlayın. Bu bir son deyil, yalnız başlanğıcdır.

Gələcək ixtisaslaşma

Siz texniki mütəxəssis kimi inkişaf edə bilərsiniz (yuxarı budaq), menecer kimi (aşağı budaq) və ya müqaviləli peşəkar/müstəqil məsləhətçi kimi (orta budaq). Hər şey sizin üstünlüklərinizdən asılıdır.

Proqramçının karyerası

Proqramçı peşəsi digər peşələrdən fərqlənir. Burada yaxşı pul qazanmaq üçün menecer karyerası qurmağa ehtiyac yoxdur. Bəzən elə hallar olur ki, baş proqramçı öz rəhbər-menecerindən daha çox qazanır. Təcrübəniz artdıqca, rəhbərliklə münasibətləriniz “rəhbər-işçi” nöqtəsindən “kino ulduzu və onun meneceri” münasibətinə doğru dəyişir. Çox tələbkar, öz dəyərini bilən proqramçılar layihələr və iş təkliflərini seçərək işlərini görürlər. Gəlin onlara sevinək.

Bəs dünyada yüksək səviyyəli və tələb olunan proqramçı olmaq üçün nə lazımdır? Siz ən yeni və tələb olunan texnologiyalarda çox təcrübə sahibi olmalısınız. Bunu necə əldə etmək olar? Cavab aşağıdadır.

İlk dəfə proqramçı olaraq işə başladıqdan sonra sizinlə iki şey baş verir, və bu çaşdırıcı şəkildə həmişə gözə çarpmır.

1. Siz real layihələrdə tez bir zamanda iş təcrübəsi qazanmağa başlayırsınız. Bir illik proqramçı iş təcrübəsi sizə ixtisasınızda universitetdə əldə etdiyiniz 5 illik bilik və bacarıqlardan daha çox qazandırır. Təcrübə - o qədər əhəmiyyətli göstəricidir ki, IT vakansiyalarında tez-tez «üç illik iş təcrübəsi olan Java proqramçı tələb olunur» yazılır.

2. Siz gündə 8 saat yeni texnologiyaları öyrənirsiniz və üstəlik bunun üçün sizə yaxşıca pul ödəyirlər. Bu faktorun önəmliliyi çox çətindir. Bəzi hallarda əldə edilən bacarıqlar o qədər dəyərlidir ki, onları əldə etmək üçün pulsuz çalışmaq, hətta ödəmək belə normaldır. Əgər işləmək üçün ağıllı şəkildə layihələri seçirsinizsə, sizi möhtəşəm proqramçı karyerası gözləyir.

Bəs hansı yolu seçmək lazımdır?

Çox vaxt hansı texnologiyaların sizə faydalı olacağını bilmirsinizsə, texnologiyaları seçməkdə “xoşlayıram, xoşlamıram” və ya “dəbdədir, dəbdə deyil” prinsipi ilə hərəkət edirsiniz. Bu, bir növ uğura bağlıdır. Buna görə də hara getmək istədiyinizi əvvəlcədən bilmək daha yaxşıdır.

Proqramçının inkişaf yolları çoxdur, ona görə sadəlik üçün bir neçəsini seçib, mövcud vəziyyətlə bağlı fikirlərimizi bölüşək. Bu sxemi sərt bir mövqe kimi qəbul etmək lazım deyil, əksinə, bir az aydınlıq gətirmək üçün sadələşdirilmiş bir şəkildə baxış olaraq qəbul edin.

İki yüz illik proqramçı.

Əgər sizə ən çox proqramlaşdırmaq xoş gəlirsə, sizin yolunuz — Senior Developer, ardından Tech Lead Developer və ya Arxitektor olar. Bundan başqa, sadəcə proqramçı olaraq 50 il işləyə bilərsiniz. Çox vaxt baş proqramçıların və Tech Lead-lərin maaşı öz menecerlərinin maaşını keçə bilər. Yanılmazsınız.

Menecer. Şanslısınız, siz hamı kimi deyilsiniz.

“Düşmənin tərəfinə keçdiniz.” Zarafat edirəm. Əgər yaxşı təşkilatçılıq bacarıqlarınızı aşkar edirsinizsə, sizin yolunuz — Team Lead, ardından Project Manager. Bu sizə direktor olmaq şansı verəcək və öz işinizi açarkən sizə kömək edəcəkdir. Axı siz də bunu istəyirsiniz, elə deyilmi?

Traktoru oğurlamaq.

Əgər artıq ailəniz və uşaqlarınız varsa, bəlkə də, sakit və firavan bir həyat sürmək istəyirsiniz, daha sabit iqtisadiyyata malik bir ölkədə. Kanada, ABŞ, İsveçrə və ya hətta Avstraliyaya köçmək/immiqrasiya haqqında düşünürsünüz. Əla bacarıqlarınız və tələb olunan bir peşəniz var. Qab-qacaq yumaqdan başlamağa ehtiyac yoxdur. Məsələn, Senior Java Developer olaraq başlayın. Həm də, çox güman ki, yüksək maaşla. Pis deyil, elə deyilmi?

Paris istisna olmaqla bütün dünyanı görmək və ölməmək.

Hələ ailəniz yoxdur, və səfərlər etmək istəyirsiniz. Upwork — sizin hər şeyinizdir. Özünüzə sifarişçi tapın, onunla saatlıq ödənişi müzakirə edin — $20/saat-dan başlayaraq, notebook-u götürüb irəli gedin. Maaşınız dünyanın hər hansı bir ölkəsində normal yaşamaq üçün kifayətdir. Niyə arzunuzu həyata keçirməyə bu andan başlamayasınız?