Formatowanie dat i czasu: NOW(), CURRENT_DATE, DATE_PART()

Daty i czas to nie tylko abstrakcyjne liczby, ale klucz do bezcennej części informacji w danych. W prawdziwym życiu często spotykasz się z datami: na przykład analiza sprzedaży według miesięcy, filtrowanie po dacie urodzenia pracowników albo porównywanie przedziałów czasowych. Wiedza, jak operować datami, pozwala budować bardziej elastyczne zapytania i robić zaawansowane analizy.

Przykłady, gdzie praca z datami jest mega ważna:

• Analiza sprzedaży za konkretny miesiąc.
• Zliczanie liczby użytkowników, którzy zarejestrowali się w ostatnim roku.
• Tworzenie raportów według przedziałów czasowych (np. miesięczne przychody).

W PostgreSQL jest masa funkcji do pracy z datami, a teraz ogarniemy tylko te najbardziej przydatne.

Podstawowe funkcje do pracy z datami i czasem

Funkcja NOW() zwraca aktualną datę i godzinę serwera bazy danych. Używasz jej, gdy chcesz znać dokładny aktualny czas. Przykład: chcesz zapisać czas utworzenia nowego rekordu.

Składnia:

SELECT NOW();

Przykładowy wynik:

2023-11-05 15:23:45.123456+00

Przykład użycia: Chcesz dodać zamówienie z aktualną datą i godziną:

INSERT INTO orders (order_id, order_date, total_amount)
VALUES (1, NOW(), 150.00);

Komentarz: tutaj NOW() automatycznie wrzuci aktualną datę i godzinę do kolumny order_date.

Jak dokładnie działa operator INSERT dowiesz się w kolejnych wykładach :P

Funkcja CURRENT_DATE

Jeśli potrzebujesz tylko aktualnej daty bez godziny, użyj CURRENT_DATE. Ona zwraca tylko rok, miesiąc i dzień.

Składnia:

SELECT CURRENT_DATE;

Przykładowy wynik:

2023-11-05

Przykład użycia: Załóżmy, że chcesz pobrać rekordy z dzisiaj:

SELECT *
FROM orders
WHERE order_date = CURRENT_DATE;

Komentarz: tutaj porównujemy datę z kolumny order_date z dzisiejszą datą.

Trochę humoru. NOW() to jak twoja kawa w pracy: gotowa tu i teraz. A CURRENT_DATE to jak kalendarz na ścianie: tylko data, bez szczegółów.

Wyciąganie części daty za pomocą DATE_PART()

Funkcja DATE_PART() pozwala nam wyciągnąć konkretną część daty, np. rok, miesiąc, dzień, godzinę albo minutę. To wygodne, np. żeby policzyć liczbę zamówień w danym roku albo sprawdzić dzień tygodnia.

Składnia:

DATE_PART('część', data)

Przykład:

SELECT DATE_PART('year', NOW()) AS current_year;

Przykładowy wynik:

Części daty, które możesz wyciągnąć:

• year: rok.
• month: miesiąc.
• day: dzień.
• hour: godzina.
• minute: minuta.
• second: sekunda.
• dow: dzień tygodnia (0 = niedziela).

Przykład 2: Wyciągamy miesiąc z aktualnej daty.

SELECT DATE_PART('month', CURRENT_DATE) AS current_month;

Wynik:

Możesz użyć DATE_PART() do bardziej zaawansowanych obliczeń. Na przykład:

Chcesz wybrać tylko tych użytkowników, którzy urodzili się w tym roku:

SELECT *
FROM students
WHERE DATE_PART('year', birth_date) = DATE_PART('year', CURRENT_DATE);

Przykładowy wynik:

Praktyczne przykłady

W niektórych przykładach pojawią się operatory, których jeszcze nie znasz. Spoko, niedługo będziesz je ogarniać z zamkniętymi oczami. Po prostu chcę ci pokazać więcej realnych przykładów z życia. No i trochę cię zaintrygować :)

Przykład 1: Wyznaczanie wieku użytkownika

Załóżmy, że mamy tabelę users z datą urodzenia każdego użytkownika. Chcemy policzyć ich wiek.

Zapytanie:

SELECT user_id, first_name, last_name, 
       DATE_PART('year', CURRENT_DATE) - DATE_PART('year', birth_date) AS age
FROM users;

Po prostu odejmujemy lata z aktualnej daty i daty urodzenia. To szybki, ale nieprecyzyjny sposób na wiek.

Przykładowy wynik:

Przykład 2: Filtrowanie po czasie

Jeśli chcesz wybrać wszystkie zamówienia z ostatniej godziny:

SELECT *
FROM orders
WHERE order_date >= NOW() - INTERVAL '1 hour';

Zwróć uwagę, jak wygodne jest użycie INTERVAL (oznaczenie przedziału czasu).

Przykład 3: Grupowanie po miesiącach

Chcesz policzyć liczbę zamówień w każdym miesiącu bieżącego roku:

SELECT DATE_PART('month', order_date) AS order_month, COUNT(*) AS order_count
FROM orders
WHERE DATE_PART('year', order_date) = DATE_PART('year', CURRENT_DATE)
GROUP BY DATE_PART('month', order_date)
ORDER BY order_month;

Grupowanie jest po numerze miesiąca, a wynik sortowany według niego.

Przykładowy wynik:

Przykład 4: Wyciąganie dnia tygodnia

Chcesz sprawdzić, w który dzień tygodnia jest najwięcej zamówień:

SELECT DATE_PART('dow', order_date) AS day_of_week, COUNT(*) AS order_count
FROM orders
GROUP BY DATE_PART('dow', order_date)
ORDER BY order_count DESC;

Komenda DATE_PART('dow') zwróci dzień tygodnia dla każdego zamówienia jako liczbę, gdzie 0 — niedziela, 1 — poniedziałek itd. DOW to skrót od DayOfWeek — dzień tygodnia.

Przykładowy wynik:

Zwróć uwagę na typowe błędy

Praca z datami często powoduje ból głowy przez błędy. Oto kilka typowych problemów, na które możesz się natknąć:

Format czasu i daty: kiedy używasz NOW() albo innej funkcji zwracającej datę z godziną, zawsze sprawdzaj jej format. Na przykład, jeśli porównujesz order_date z CURRENT_DATE, upewnij się, że godzina jest ignorowana albo jawnie ustawiona.

Data jako tekst: często w bazach daty są przechowywane jako tekst (np. string). Jeśli spróbujesz użyć funkcji do pracy z datami (np. DATE_PART()), dostaniesz błąd. Upewnij się, że dane mają typ DATE albo TIMESTAMP.

Różne strefy czasowe: jeśli twój serwer działa w jednej strefie czasowej, a dane zbierasz z innej, może być zamieszanie. Rozważ użycie strefy czasowej TIMESTAMPTZ.