Różnice między funkcjami a procedurami

W wielu językach programowania między funkcjami a procedurami prawie nie ma różnicy. W SQL już tak. W PostgreSQL funkcje i procedury to nie tylko dwa różne sposoby uruchamiania kodu. To dwie różne filozofie myślenia.

Funkcja w SQL nie może zmieniać danych w bazie. Powinna działać tylko na przekazanych danych i zwracać wynik na ich podstawie. Tworzy się ją po to, żeby używać wewnątrz zapytań SELECT.

Procedura w SQL została stworzona do zmiany bazy. Dlatego może pracować z transakcjami (w przeciwieństwie do funkcji), zapisywać coś do bazy. I nie może być używana wewnątrz zapytań SELECT.

Oto krótkie porównanie:

Różnice w SQL

W zwykłym SQL funkcja przypomina wyrażenie: oblicza i zwraca wartość. Procedura to instrukcja: robi coś, ale nie bierze udziału w wyrażeniach.

Funkcja w SQL

SELECT calculate_discount(200);

• Może być używana w WHERE, ORDER BY, INSERT, UPDATE itd.
• Musi być czysta: nie powinna zmieniać stanu bazy (jeśli IMMUTABLE/STABLE).

Procedura w SQL

CALL process_order(123);

• Nie zwraca wyniku.
• Może robić COMMIT, ROLLBACK, wywoływać RAISE, uruchamiać pętle.

Różnice w PL/pgSQL

Funkcje w PostgreSQL można traktować jako grupę obliczeń. Są bardzo elastyczne: można przekazywać parametry, używać instrukcji warunkowych, pętli, kursory, podzapytania, zwracać wiersze, skalary, tabele.

Funkcje w PL/pgSQL

CREATE FUNCTION square(x INT) RETURNS INT AS $$
BEGIN
    RETURN x * x;
END;
$$ LANGUAGE plpgsql;

Cechy:

• Wymagane RETURNS
• Może używać DECLARE, BEGIN, END, LOOP, IF, CASE
• Nie można wykonywać COMMIT/ROLLBACK
• Można wywoływać w SELECT, UPDATE, CHECK, WHERE, RETURNING

Wywołanie:

SELECT square(5);  -- zwróci 25

Procedury w PL/pgSQL

Procedury to mechanizm zarządzania akcjami. Są idealne, gdy trzeba:

• wykonać wiele kroków z logiką;
• aktualizować i wstawiać duże ilości danych;
• używać zarządzania transakcjami: COMMIT, ROLLBACK, SAVEPOINT.

CREATE PROCEDURE log_event(msg TEXT) AS $$
BEGIN
    INSERT INTO logs(message) VALUES (msg);
    COMMIT;
END;
$$ LANGUAGE plpgsql;

Cechy:

• Brak RETURNS
• Wywoływana tylko przez CALL
• Można używać COMMIT, ROLLBACK, SAVEPOINT
• Idealna do przetwarzania wsadowego, migracji, ETL

Wywołanie:

CALL log_event('Przetwarzanie zakończone');

Dlaczego funkcje i procedury są rozdzielone

Bo mają różne cele w SQL:

Kluczowa zaleta procedury — COMMIT

Procedury mogą zarządzać transakcjami wewnątrz siebie. Czyli bezpośrednio w procedurze można robić:

BEGIN;
-- logika
SAVEPOINT point1;
-- próba aktualizacji
ROLLBACK TO point1;
COMMIT;

A w funkcji COMMIT i ROLLBACK są zabronione. Jeśli spróbujesz — dostaniesz: ERROR: invalid transaction termination in function

To oznacza, że funkcja musi być deterministyczna i bezpieczna, a procedura może robić "brudną robotę" — czyścić, logować, wstawiać.

Tabela porównawcza

Kiedy czego używać?

Użyj funkcji, jeśli:

• chcesz zwracaną wartość;
• wywołujesz w SELECT, filtrujesz dane;
• to prosty rachunek, sprawdzenie lub wrapper dla SQL.

Użyj procedury, jeśli:

• chcesz wykonać złożone akcje;
• potrzebujesz kontroli transakcji;
• przetwarzasz batch'e, przenosisz dane, archiwizujesz, logujesz.