Formatowanie dysków, montowanie, tworzenie kopii zapasowych z rsync

1. Krok 1: Formatowanie nowego dysku

Witaj na praktycznej części naszej podróży po systemach plików! Dziś łączymy wszystko, czego nauczyliśmy się na poprzednich wykładach o formatowaniu, montowaniu i tworzeniu kopii zapasowych. A jeśli kiedykolwiek przypadkiem sformatujesz pendrive'a z dokumentami swojego szefa, będziesz dokładnie wiedzieć, jak to naprawić. Albo przynajmniej będziesz gotowy na przekwalifikowanie się do innej pracy.

Scenariusz

Wyobraź sobie, że dodałeś do swojego komputera nowy dysk, który jest jeszcze pusty i niegotowy do pracy w twoim systemie. Zajmiemy się dzisiaj jego formatowaniem.

Kroki:

1.1 Sprawdzamy podłączone urządzenia

Najpierw musisz zrozumieć, gdzie znajduje się nasz nowy dysk. Użyjemy komendy lsblk:

lsblk

Jeśli wszystko jest podłączone poprawnie, zobaczysz coś takiego:

NAME   MAJ:MIN RM  SIZE RO TYPE MOUNTPOINT
sda      8:0    0  100G  0 disk 
├─sda1   8:1    0   50G  0 part /
├─sda2   8:2    0   50G  0 part /home
sdb      8:16   0  500G  0 disk

Tu sdb to nasz nowy dysk. Nie ma jeszcze żadnych partycji.

1.2 Tworzymy system plików na dysku

Zakładamy, że system plików ext4 ci odpowiada. Aby go stworzyć, użyjemy mkfs:

sudo mkfs.ext4 /dev/sdb

Po wykonaniu komendy system będzie gotowy do pracy z naszym dyskiem. Pamiętaj, że formatowanie usuwa wszystkie dane na urządzeniu. Więc jeśli w tym momencie przypadkiem zacząłeś formatować dysk szefa — zatrzymaj się. Szybko.

---

2. Krok 2: Montowanie nowego dysku

Teraz podłączymy świeżo sformatowany dysk do systemu plików.

2.1 Tworzymy punkt montowania

Potrzebujemy miejsca, gdzie dysk będzie podłączony. Zazwyczaj jest to folder. Na przykład, stwórzmy folder w /mnt:

sudo mkdir /mnt/newdisk

2.2 Montujemy dysk

Podłączmy dysk do systemu:

sudo mount /dev/sdb /mnt/newdisk

Aby sprawdzić, czy wszystko działa, użyjemy komendy df:

df -h

Powinieneś zobaczyć na liście /mnt/newdisk i swój dysk.

2.3 Konfigurujemy automatyczne montowanie

Aby za każdym razem nie podłączać dysku ręcznie, dodamy go do pliku /etc/fstab. Najpierw dowiemy się UUID urządzenia za pomocą blkid:

sudo blkid /dev/sdb

W wynikach będzie coś takiego:

/dev/sdb: UUID="abcd-1234-efgh-5678" TYPE="ext4"

Dodamy tę linię do /etc/fstab:

UUID=abcd-1234-efgh-5678 /mnt/newdisk ext4 defaults 0 2

Teraz dysk będzie montowany automatycznie przy każdym uruchomieniu systemu.

---

3. Krok 3: Archiwizacja danych

Załóżmy, że na twoim dysku znajduje się folder /mnt/newdisk/data, który chcesz zarchiwizować i skompresować przed utworzeniem kopii zapasowej.

3.1 Tworzenie archiwum za pomocą tar

Tworzymy archiwum folderu data:

tar -cvf data_backup.tar /mnt/newdisk/data

3.2 Kompresja archiwum za pomocą gzip

Kompresujemy utworzone archiwum:

gzip data_backup.tar

Teraz masz plik data_backup.tar.gz. Jest mniejszy i wygodniejszy do przenoszenia.

---

4. Krok 4: Tworzenie kopii zapasowych za pomocą rsync

Jesteśmy gotowi na tworzenie kopii zapasowych. Używamy rsync, żeby przenieść dane na inny serwer lub miejsce na dysku.

4.1 Lokalna kopia

Jeśli chcesz utworzyć kopię zapasową folderu data w innym katalogu, wykonaj:

rsync -av /mnt/newdisk/data /mnt/backup/

Klucze:

• -a włącza tryb archiwizacji, zachowując uprawnienia i strukturę plików.
• -v włącza szczegółowe wyjście.

4.2 Kopia na zdalny serwer

Jeśli trzeba przenieść dane na serwer, użyj:

rsync -av /mnt/newdisk/data username@remote_server:/backup/

Nie zapomnij zastąpić username nazwą użytkownika na serwerze oraz remote_server adresem serwera.

---

5. Krok 5: Proste tworzenie kopii zapasowych za pomocą scp

Czasami najprościej jest użyć scp. Na przykład, jeśli chcemy bezpośrednio przesłać nasz archiwum na serwer:

scp data_backup.tar.gz username@remote_server:/backup/

To skopiuje plik data_backup.tar.gz na zdalny serwer do folderu /backup.

---

6. Krok 6: Sprawdzamy działanie całego procesu

Oto krótki scenariusz-plan, który zrealizowaliśmy:

1. Stworzyliśmy system plików na nowym dysku.
2. Zamontowaliśmy dysk i ustawiliśmy jego automatyczne montowanie.
3. Zarchiwizowaliśmy i skompresowaliśmy dane z folderu.
4. Stworzyliśmy ich kopię zapasową za pomocą rsync i scp.

Teraz sprawdź, czy Twoje skopiowane dane są dostępne. Spróbuj rozpakować data_backup.tar.gz na docelowym serwerze:

gunzip data_backup.tar.gz
tar -xvf data_backup.tar

Twoje dane są znów tutaj, całe i zdrowe. Możesz odetchnąć.

---

7. Cechy i możliwe błędy

• Jeśli widzisz komunikat w rodzaju device or resource busy podczas odmontowywania, sprawdź, czy urządzenie nie jest używane przez proces. Do tego użyj fuser:

  fuser -m /mnt/newdisk
  

• Jeśli błędnie skonfigurujesz /etc/fstab, system może się nie uruchomić. Skorzystaj z trybu odzyskiwania albo wcześniej przetestuj zmiany:

  sudo mount -a
  

• Podczas tworzenia kopii zapasowych za pomocą rsync nie zapomnij o parametrze --delete, jeśli chcesz zsynchronizować katalogi, usuwając zbędne dane po stronie docelowej.

Teraz jesteś uzbrojony w wiedzę, dzięki której możesz pewnie zarządzać dyskami, montować je i zapewniać bezpieczeństwo danych poprzez tworzenie kopii zapasowych. A co najważniejsze — będziesz w stanie z poważną miną wyjaśnić, dlaczego na twoim biurku pojawił się nowy dysk twardy i po co go formatujesz. 😉