6.1 if else
Trong Python, cũng như trong nhiều ngôn ngữ lập trình, các lệnh có thể được thực hiện không chỉ một cách tuần tự, mà còn có thể lựa chọn theo một số điều kiện. Cấu trúc như vậy được gọi là câu lệnh điều kiện. Dạng tổng quát của câu lệnh điều kiện trông như sau:
if điều kiện:
lệnh1
else:
lệnh2
Nếu điều kiện đúng (True
), thì
lệnh1 sẽ được thực hiện, nếu sai (False
) thì
lệnh2 sẽ được thực hiện. Các lệnh sẽ không bao giờ thực hiện đồng thời: hoặc cái này hoặc cái kia.
Quan trọng!
Lệnh hoặc các lệnh con
bắt buộc(!) phải được thụt vào
4 khoảng trống so với các lệnh if
và else
. Mình sẽ nói chi tiết hơn về điều này trong bài giảng tiếp theo «Khối lệnh».
Ví dụ:
|
Điều kiện y > 5 sai, do đó nhánh else sẽ được thực hiện và
chương trình sẽ in ra "y không lớn hơn 5"
|
Thêm ví dụ nữa:
|
Nếu người dùng nhập số 18 hoặc hơn, chương trình sẽ in «bạn đã đủ tuổi thành niên», nếu không sẽ in «đi làm bài tập về nhà đi». |
6.2 if không có else
Còn có 2 dạng khác của câu lệnh điều kiện – dạng rút gọn và dạng kéo dài.
Trong dạng rút gọn, phần else
bị bỏ qua.
if điều kiện:
lệnh
Nếu điều kiện đúng, thì lệnh sẽ được thực hiện. Nếu không đúng thì không có gì được thực hiện – chương trình sẽ tiếp tục và thực hiện các lệnh khác, nếu có.
Ví dụ:
|
Nếu người dùng nhập số 21 hoặc hơn, chương trình sẽ in «đây là bia của bạn». Nếu số nhỏ hơn 21 – chương trình không in ra gì cả. |
6.3 if elif else
Dạng kéo dài của câu lệnh if
else
cho phép nối nhiều câu lệnh
if
else
thành một.
Giả sử, bạn muốn xác định xem một điểm có tọa độ x
và y
thuộc góc phần tư nào của mặt phẳng tọa độ. Đây là cách bạn có thể làm điều đó bằng cách sử dụng câu lệnh if
và else
:
|
Nếu x > 0 và y > 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ nhất». Nếu x < 0 và y > 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ hai». Nếu x < 0 và y < 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ ba». Nếu x > 0 và y < 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ tư». |
Do không thể bỏ qua các khoảng thụt đầu dòng, mà ta lại muốn mã dễ đọc,
người ta đã nghĩ ra một câu lệnh elif
đặc biệt, cho phép biến những chuỗi if thành một cái gì đó dễ đọc hơn. Nó trông như thế này:
if điều kiện1:
lệnh1
elif điều kiện2:
lệnh2
elif điều kiệnN:
lệnhN
else:
lệnhElse
Từ khóa elif
– là viết tắt của else
if
. Và
mã từ ví dụ trên bây giờ có thể được viết như sau:
|
Nếu x > 0 và y > 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ nhất». Nếu x < 0 và y > 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ hai». Nếu x < 0 và y < 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ ba». Nếu x > 0 và y < 0 thì sẽ hiển thị «góc phần tư thứ tư». |
GO TO FULL VERSION