Các câu lệnh và chương trình đầu tiên

1. Các câu lệnh

Chương trình — là một tập hợp (danh sách) các câu lệnh. Đầu tiên thực thi câu lệnh thứ nhất, sau đó là câu lệnh thứ hai, thứ ba... Khi tất cả các câu lệnh đã được thực hiện, chương trình kết thúc.

Những câu lệnh nào có thể nằm trong danh sách phụ thuộc vào người thực thi chúng: biết (và hiểu) các câu lệnh nào. Ví dụ: với chú chó 🐕 có thể cho lệnh «Ngồi», «Sủa», mèo 🐈 — «Đi ra chỗ khác», con người — «Dừng lại! Tôi sẽ bắn!», còn robot 🔧 — «Làm việc đi! Làm việc đi, robot của tôi».

Các chương trình viết bằng ngôn ngữ Python được thực thi bởi py.exe (Python Interpreter — trình thông dịch ngôn ngữ Python). Python Interpreter — là một chương trình đặc biệt, có khả năng thực thi các chương trình viết bằng ngôn ngữ Python.

Danh sách các câu lệnh của nó khá rộng. Ví dụ, với câu lệnh này có thể hiển thị trên màn hình dòng chữ «Robot là bạn của con người»:

print("Robot là bạn của con người")

Nhưng mình sẽ không bắt đầu với các câu lệnh ngay, mà là với một vài nguyên tắc cơ bản. Biết một vài nguyên tắc cơ bản có thể thay thế cho việc biết nhiều chi tiết nhỏ nhặt.

2. Nguyên tắc cơ bản của ngôn ngữ Python

Nguyên tắc đầu tiên: trong ngôn ngữ lập trình Python, thông thường mỗi câu lệnh được viết trên một dòng mới.

Chẳng hạn, nếu muốn hiển thị trên màn hình dòng chữ «Robot bạn của con người» 3 lần. Đây là cách mã chương trình sẽ trông như thế nào:

print("Robot là bạn của con người")
print("Robot là bạn của con người")
print("Robot là bạn của con người")

Nguyên tắc thứ hai: số lượng khoảng trắng bên trái câu lệnh là rất quan trọng.

Đây là một đặc điểm độc đáo của ngôn ngữ Python. Các câu lệnh liên tiếp phải có cùng số lượng khoảng trắng (dấu cách) bên trái. Mã như thế này sẽ không hoạt động:

print("Robot là bạn của con người")
   print("Robot là bạn của con người")
print("Robot là bạn của con người")

Nguyên tắc thứ ba: Các câu lệnh được nhóm lại với nhau bằng số lượng khoảng trắng bên trái.

Nếu một vài câu lệnh có cùng số lượng khoảng trắng bên trái, chúng được coi là thuộc cùng một khối. Ví dụ:

for name in ["Masha","Katya","Anya"]:
     print("Robot là bạn của con người")
     print(f"{name} bạn của robot")

Bạn sẽ tìm hiểu thêm về các khối mã trong những bài giảng tiếp theo.

3. Chương trình đầu tiên

Đã đến lúc viết chương trình đầu tiên của bạn. Tại sao phải trì hoãn một việc tốt như vậy?

Thông thường, chương trình đầu tiên sẽ hiển thị một đoạn văn bản đơn giản như Hello, World!. Nhưng theo mình, điều đó khá là nhàm chán. Chương trình đầu tiên phải để lại dấu ấn đáng nhớ suốt đời. Hãy nghĩ ra một câu nói thật nổi bật, ấn tượng và đáng nhớ.

Nếu bạn không có ý tưởng, mình gợi ý một số lựa chọn sau:

• «Điều này là không thể tránh khỏi. Đó là số phận của bạn.»
• «Hãy làm điều mà bạn phải làm, Lãnh Chúa Vader. Không phân vân, không tha thứ cho bất kỳ ai.»
• «Mặt tối của Lực mang đến nhiều khả năng mà một số người cho là không tự nhiên.»

Nhưng trước khi chúng ta bắt tay vào viết chương trình đầu tiên, mình sẽ kể cho bạn nghe nơi bạn sẽ viết nó.