Các thao tác cơ bản trong SQL: để làm gì SELECT

Trước khi lao đầu vào thực hành, tụi mình cùng tìm hiểu SQL là gì (đọc là "es-kyu-el" hoặc "sikvel", tuỳ bạn thích) và tại sao nó lại quan trọng nhé.

SQL là viết tắt của Structured Query Language — ngôn ngữ truy vấn có cấu trúc. Đây là ngôn ngữ tiêu chuẩn dùng để giao tiếp với database. Dù bạn chọn DBMS nào — PostgreSQL, MySQL, Oracle hay cái khác, gần như chắc chắn bạn sẽ dùng SQL thôi.

Hãy tưởng tượng SQL là cách bạn "nói chuyện" với database. Bạn ra lệnh kiểu như "cho tôi xem tất cả sinh viên trên 18 tuổi", và nó như cây đũa thần, lôi ra đúng dữ liệu bạn cần.

Các nhiệm vụ chính của SQL:

• Lấy dữ liệu - xem ai đã đăng ký khoá "Lịch sử thời trung cổ".
• Thêm dữ liệu - thêm sinh viên mới vào database.
• Cập nhật dữ liệu - sửa lỗi tên sinh viên.
• Xoá dữ liệu - xoá sinh viên đã rút hồ sơ khỏi trường.

Để làm gì SELECT?

SELECT — chắc chắn là lệnh quan trọng nhất trong SQL rồi. Dịch từ tiếng Anh là "chọn". Đây là công cụ để bạn lấy thông tin cần thiết từ database.

Hãy tưởng tượng bạn vào thư viện, nơi có hàng ngàn cuốn sách. Bạn muốn tìm sách lập trình Python. Thay vì đi lang thang giữa các kệ, bạn nói với thủ thư: "Mang cho tôi sách về Python đi".

Trong thế giới database, SQL là thủ thư của bạn, còn SELECT là lệnh "Mang cho tôi...".

Ví dụ các bài toán bạn có thể giải bằng SELECT:

• Lấy tên tất cả sinh viên.
• Xem có bao nhiêu khoá học trong học kỳ này.
• Tìm sinh viên có điểm trên 90.

Ngoài việc lấy dữ liệu, SELECT còn cho phép:

• Lọc dữ liệu - "chỉ hiện sinh viên trên 18 tuổi".
• Sắp xếp dữ liệu - "sắp xếp sinh viên theo họ".
• Chỉ hiện các cột cần thiết, không phải tất cả mọi thứ.

Ưu điểm chính của SQL

SQL là kỹ năng được đánh giá cao ở hầu hết mọi lĩnh vực luôn.

Muốn phân tích dữ liệu bán hàng của shop online? Bạn cần SQL.

Quản lý nghiên cứu y tế? Lại là SQL. Làm việc với tự động hoá quy trình? Đúng rồi, SQL luôn.

Tại sao SQL lại xịn vậy?

• SQL chạy được với hầu hết mọi database.
• SQL được viết để dễ hiểu, dễ dùng.
• Ngay cả query SQL phức tạp cũng khá dễ đọc.
• Dùng SQL, bạn xử lý được lượng dữ liệu khổng lồ và lấy ra đúng thứ mình cần.

Comment trong PostgreSQL

Và còn một điều quan trọng nữa – đó là comment trong SQL query. Comment là thứ cực kỳ hữu ích. Thứ nhất, bạn có thể ghi chú giải thích hoặc ý tưởng của mình. Thứ hai, dùng comment để tắt code không chạy hoặc giữ lại phiên bản code cũ.

Mình sẽ thường xuyên viết comment cạnh code, nên tụi mình sẽ bắt đầu từ đây luôn nhé.

Trong SQL, giống như nhiều ngôn ngữ lập trình khác, có comment một dòng và comment nhiều dòng. Comment nhiều dòng trông như này:

/* văn bản comment văn bản comment văn bản comment */ 

Nó bắt đầu bằng cặp ký tự /* và kết thúc bằng cặp */. Bạn cũng có thể dùng nó cho một dòng luôn. Ví dụ:

 /* văn bản comment */

Còn có kiểu comment "từ đầu đến hết dòng", giống như kiểu // trong Java hoặc # trong Python. Nhưng trong SQL bạn phải viết hai dấu trừ và một dấu cách. Dạng comment này như sau:

-- văn bản comment

Ví dụ một query SQL dài, phần bên phải đã được comment:

SELECT * FROM employee -- WHERE YEAR(join_date) = 2015 

Trong ví dụ trên, tụi mình đã comment điều kiện của query, nên PostgreSQL chỉ thực thi phần query này thôi:

SELECT * FROM employee

Mình sẽ viết comment cạnh code để giúp bạn đọc dễ hơn hoặc làm rõ những chỗ khó hiểu. Mình đang làm vậy rồi đó! Và khuyên bạn cũng nên tận dụng công cụ hữu ích này nhé. :)

Phong cách viết query SQL

Ngôn ngữ SQL được thiết kế cực kỳ thân thiện với người dùng luôn.

Thứ nhất, viết hoa hay viết thường trong query thường không quan trọng: bạn có thể viết SELECT, Select, SeLecT hay select, đều chạy được hết. Thứ hai, xuống dòng cũng không ảnh hưởng gì. DBMS vẫn xử lý query như thể nó được viết trên một dòng dài. Vậy nên bạn có quyền tự do nhất định khi viết query.

Dù vậy, code SQL được format tốt sẽ dễ đọc, dễ hiểu, dễ debug và bảo trì hơn. Vì thế có một số khuyến nghị về style chung.

Khuyến nghị về format

• Viết hoa các từ khoá SQL. Những từ như SELECT, FROM, WHERE, ORDER BY v.v. nên viết in hoa. Như vậy sẽ dễ phân biệt với tên bảng và cột.
• Bắt đầu SELECT, FROM, WHERE và các phần chính khác của query trên dòng mới.
• Dấu chấm phẩy ; ở cuối query là chuẩn để phân tách các câu lệnh. Nó cần thiết khi bạn chạy nhiều query liên tiếp trong một script hoặc block code. Nên luôn kết thúc mỗi query SQL bằng dấu chấm phẩy nhé.

Ví dụ format tối ưu:

SELECT customer_id, full_name, email, registration_date
FROM customers
WHERE delivery_address = 'Anytown';

Bạn cũng có thể viết query này theo nhiều cách khác nhau, format tuỳ ý. Hiện tại đừng quá lo lắng về chuyện format. Nhớ rằng SQL không có một chuẩn format bắt buộc: nguyên tắc chính là code dễ đọc, dễ hiểu là được.